Zapobieganie zaburzeniom psychicznym, zapewnienie chorym dostępu do pomocy medycznej oraz rozwój badań naukowych - to główne założenia rozporządzenia w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. Rozporządzenie zostało ogłoszone w Dzienniku Ustaw 3 lutego br. (Dz. U. z 2011 r. Nr 24, poz. 128) i wejdzie w życie po 14 dniach od daty ogłoszenia. Narodowy Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego jest pierwszym tego typu kompleksowym programem w Polsce, a jego realizacja przewidziana została na lata 2011-2015.
Celem nowej regulacji będzie promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym, a także zapewnienie osobom z takimi zaburzeniami dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej oraz innych form wsparcia i pomocy, które umożliwią im życie w rodzinie i społeczeństwie. W programie założono również rozwój badań naukowych i tworzenie systemu informacji koniecznych do skutecznego zapobiegania zaburzeniom psychicznym.
Program będzie realizowany przede wszystkim przez właściwe centralne organy administracji rządowej. W jego realizację zostanie zaangażowany Narodowy Fundusz Zdrowia oraz samorządy województw, powiatów i gmin. Będą mogły w nim uczestniczyć m.in.: organizacje społeczne, stowarzyszenia, fundacje, samorządy zawodowe i kościoły. Realizacją programu będzie kierował minister zdrowia, koordynujący także wykonanie zadań.
Rzecznik Praw Pacjenta w lipcu 2010 r. wystąpił do Ministra Zdrowia zwracając uwagę na potrzebę ustanowienia takiego programu. Podkreślił, iż proponowana regulacja stanowi próbę systemowej reformy opieki psychiatrycznej i nowoczesnego umiejscowienia problemów ochrony zdrowia psychicznego, co z pewnością przyczyni się do poprawy zdrowia psychicznego społeczeństwa.
Ustanowienie programu jest konieczne z wielu powodów. Po pierwsze od wielu lat rośnie liczba osób cierpiących na różnego rodzaju zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowań. Od 1990 r. do 2004 r. liczba leczonych ambulatoryjnie osób wzrosła o 131 proc., a hospitalizowanych o 45 proc. Ocenia się, że co najmniej 10 proc. dzieci i młodzieży, tj. 900 tys. osób w wieku do 18 roku życia, wymaga opieki i pomocy psychiatryczno-psychologicznej. Rośnie liczba osób po 65 roku życia potrzebujących opieki psychogeriatrycznej. Poważne zagrożenie dla zdrowia psychicznego stanowią bezrobocie, stres w pracy, bieda, emigracja zarobkowa, nadużywanie alkoholu i narkotyków.
W tym kontekście realizacja programu powinna ograniczyć występowanie zagrożeń dla zdrowia psychicznego oraz poprawić jakość życia osób z zaburzeniami psychicznymi i ich bliskich.