Aktualności

26 maja br. Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok w sprawie R.R. przeciwko Polsce, stwierdzając naruszenie przez Polskę Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Sędziowie (6 głosów za i 1 przeciw) wskazali na naruszenie art. 3 zakazującego nieludzkiego lub poniżającego traktowania oraz art. 8, zgodnie z którym każdy ma prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego. Sprawa dotyczyła ciężarnej kobiety, której w 2002 r. odmówiono skierowania na badania prenatalne, w sytuacji gdy istniało prawdopodobieństwo wystąpienia u dziecka wady genetycznej.

Skarżąca w 2002 r. urodziła córkę z zespołem Turnera (uwarunkowany genetycznie zespół wad wrodzonych spowodowany całkowitym lub częściowym brakiem jednego z chromosomów X).

Trybunał uznał, że odmawianie ciężarnej kobiecie badań genetycznych, odsyłanie od lekarza do lekarza i nieinformowanie o stanie zdrowia to jawne naruszenie zakazu nieludzkiego lub poniżającego traktowania. Dodatkowo stwierdził, iż odmawiając pacjentce wykonania badań prenatalnych, naruszono jej prawo do swobodnego kształtowania życia prywatnego. Trybunał zasądził dla skarżącej 45 tys. euro zadośćuczynienia i 15 tys. euro zwrotu kosztów postępowania.

Rzecznik Praw Pacjenta przypomina w szczególności o istniejącym w art. 31 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, prawie do sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza. Każdy pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy mogą zgłosić sprzeciw w stosunku do opinii lub orzeczenia lekarza, jeśli opinia/orzeczenie mają wpływ na prawa lub obowiązki pacjenta wynikające z przepisów prawa.

Prawo do sprzeciwu nie obejmuje opinii/orzeczeń lekarskich, w przypadku których istnieje inna prawna droga odwoławcza. Chodzi tu m.in. o orzeczenia związane ZUS-em, orzekaniem o niepełnosprawności, czy orzeczeniami dot. medycyny pracy. Sprzeciw wnosi się do Komisji Lekarskiej działającej przy Rzeczniku Praw Pacjenta, za pośrednictwem Rzecznika, w terminie 30 dni od wydania opinii albo orzeczenia przez lekarza. Niezbędne jest, aby uzasadniając sprzeciw pacjent wskazał unormowania, z którego wynikają wspomniane wyżej prawa lub obowiązki. Komisja Lekarska wydaje orzeczenie niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od dnia wniesienia sprzeciwu.

Sprzeciw został wprowadzony do ustawodawstwa polskiego w 2009 r. w związku z wyrokiem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu w sprawie Tysiąc przeciwko Polsce. Trybunał wskazał na konieczność ustanowienia skutecznego środka odwoławczego od opinii/orzeczeń lekarskich, który w Polsce wcześniej nie istniał.

Szczegółowa notatka prasowa dot. orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie R.R. przeciwko Polsce (dostępna w języku angielskim)