Rzecznik Praw Pacjenta przypomina, że osoby ubezpieczone w innym niż Polska państwie UE/EFTA, w tym również członkowie ich rodzin (także dzieci do lat 18), w czasie pobytu na terenie naszego kraju uprawnione są do świadczeń niezbędnych ze wskazań medycznych biorąc pod uwagę charakter tych świadczeń i planowany czas pobytu. Dokumentem uprawniającym do uzyskania leczenia jest Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ).
Biorąc powyższe pod uwagę, osoby posiadające obywatelstwo polskie, ale objęte ubezpieczaniem zdrowotnym w innym państwie UE/EFTA, nie posiadają prawa do świadczeń w pełnym zakresie, o którym mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Osoby te, w myśl unijnej zasady podlegania w tym samym okresie czasu wyłącznie ustawodawstwu jednego państwa UE/EFTA, nie mogą być równolegle objęte ubezpieczeniem w jednym z państw UE/EFTA (tj. państwie, które wydało kartę EKUZ) oraz polskim ubezpieczeniem zdrowotnym w Narodowym Funduszu Zdrowia.
Osoba lub członek jej rodziny, przebywająca czasowo w Polsce i posiadająca kartą EKUZ, ma prawo do świadczeń niezbędnych ze wskazań medycznych, na podstawie przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Powyższa zasada odnosi się także do dzieci do lat 18 – zgodnie ze stanowiskiem Prezesa NFZ „posiadanie przez dziecko karty EKUZ wydanej przez instytucję innego państwa UE/EFTA oznacza, że dziecko podlega unijnym przepisom o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i ustawodawstwu państwa, którego instytucja kartę wydała, a w Polsce dziecko to przebywa jedynie czasowo (…) W zakresie świadczeń udzielanych w ramach podstawowej opieki zdrowotnej mają one prawo do wizyty u lekarza POZ (w tym pediatry) zawsze w przypadku nieprzewidzianego pogorszenia stanu zdrowia. Nie mają natomiast prawa do świadczeń w pełnym zakresie, jakie jest przewidziane dla osób uprawnionych zamieszkałych w Polsce”.
W związku z powyższym osoby o których mowa powyżej nie podlegają również wpisowi na tzw. „listę aktywną POZ” co skutkuje brakiem możliwości złożenia deklaracji wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej. Takie uprawnienie przysługuję tylko osobom zamieszkałym w Polsce, legitymującym się dokumentem S1 albo jednym z formularzy serii E100 wydanym przez instytucję właściwą innego niż Polska państwa UE/EFTA.