Udostępnienie dokumentacji medycznej pacjentowi
Jakie zmiany w dostępie do dokumentacji medycznej przyniesie ustawa o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw nad którą trwają prace?
Dostęp do dokumentacji medycznej jest prawem każdego pacjenta, określonym w ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Każdy podmiot wykonujący działalność leczniczą, ma więc obowiązek udostępnienia dokumentacji medycznej pacjentowi, jego przedstawicielowi ustawowemu (np. rodzicowi małoletniego pacjenta)a także każdej osobie upoważnionej przez pacjenta.
Informacja o obowiązku udostępnienia dokumentacji również osobie upoważnionej przez pacjenta jest ważna, bo czasami nie jesteśmy w stanie samodzielnie udać się do placówki aby złożyć wniosek o wydanie tej dokumentacji lub ją odebrać. Warto pamiętać, że nie ma określonej formy wniosku o udostępnienie dokumentacji medycznej – może on zostać złożony zarówno pisemnie, jak i ustnie.
Skąd jednak pracownik podmiotu leczniczego wie komu może udostępnić dokumentację medyczną? Przede wszystkim z oświadczenia pacjenta o upoważnieniu osoby bliskiej do uzyskiwania dokumentacji, ze wskazaniem imienia i nazwiska osoby upoważnionej, albo oświadczenia o braku takiego upoważnienia, które zgodnie z przepisami podmiot leczniczy musi zamieścić w dokumentacji indywidualnej wewnętrznej pacjenta lub dołączyć do niej. Najczęściej takie oświadczenie składane jest przy rejestracji lub przyjęciu do podmiotu leczniczego. Co istotne upoważnienie nie musi mieć formy pisemnej. Oczywiście osoba upoważniona może także przyjść też z odrębnym upoważnieniem, np. napisanym i podpisanym przez pacjenta w domu.
Formy udostępnienia dokumentacji medycznej
W obecnym brzmieniu przepisów ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta dokumentacja medyczna może być udostępniona w jednej z poniższych form:
- do wglądu, w tym także do baz danych w zakresie ochrony zdrowia, w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych,
- poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów, kopii lub wydruków,
- poprzez wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, jeżeli uprawniony organ lub podmiot żąda udostępnienia oryginałów tej dokumentacji,
- za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej,
- na informatycznym nośniku danych.
Obecnie pacjenci mają prawo do czasowego wypożyczenia oryginałów swojej dokumentacji medycznej chociaż kwestia ta była i jest przedmiotem wielu postępowań prowadzonych przez Rzecznika Praw Pacjenta, zarówno w sprawach indywidualnych jak i w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów.
Jedna z takich spraw dotyczących nieudostępniania pacjentom oryginałów dokumentacji, zakończyła się wydaniem przez Rzecznika decyzji uznającej tę praktykę za naruszającą zbiorowe prawa pacjentów. Podmiot leczniczy, którego praktyki Rzecznik uznał za naruszające zbiorowe prawa pacjentów złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który stwierdził, że dostęp do oryginałów dokumentacji medycznej pacjentom nie przysługuje. Od tego wyroku Rzecznik Praw Pacjenta wniósł skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie i oddalił skargę podmiotu leczniczego na decyzję Rzecznika Praw Pacjenta. Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził zasadność wydanej decyzji, a w uzasadnieniu wyroku przychylił się do argumentacji Rzecznika wskazując, że pacjent ma prawo dostępu do oryginałów dokumentacji medycznej.
Niemniej w ostatnim czasie rozpoczęły się i trwają prace nad nowelizacją ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, które zakładają zmiany m.in. właśnie w zakresie możliwości wypożyczenia przez pacjentów oryginału dokumentacji medycznej.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw zakłada, że pacjent będzie mógł skorzystać z tej możliwości tylko w jednym, określonym przypadku – gdy zwłoka w wydaniu dokumentacji mogłaby spowodować zagrożenie życia lub zdrowia pacjenta.
Planowane zmiany zakładają, że dokumentacja w formie papierowej miałaby być udostępniania pacjentom i osobom upoważnionym przede wszystkim do wglądu, w tym z możliwością sporządzenia fotokopii, lub przez sporządzenie kopii, odpisów albo wyciągów.
W systemie ochrony zdrowia, tak jak w innych dziedzinach życia, idziemy w kierunku informatyzacji, w tym prowadzenia dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej. Dlatego istniałaby też możliwość uzyskania dokumentacji prowadzonej w postaci elektronicznej do wglądu oraz za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej czy na informatycznym nośniku danych. Jeśli placówka medyczna posiada taką możliwość i zawarła ją w swoim regulaminie organizacyjnym, dokumentacja medyczna, która prowadzona jest w postaci papierowej będzie mogła być udostępniona pacjentowi także poprzez wykonanie odwzorowania cyfrowego i przekazania jej pacjentowi za pośrednictwem wspomnianych środków komunikacji elektronicznej czy na informatycznym nośniku danych. Dodatkowo na żądanie pacjenta, wykonywane mają być papierowe wydruki elektronicznie prowadzonej dokumentacji.
W głowach pacjentów może pojawić się także pytanie w jaki sposób po wejściu w życie przepisów ustawy o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw będą mogli uzyskać zdjęcia rentgenowskie wykonane na kliszy, skoro ograniczona zostanie możliwość wypożyczenia oryginału dokumentacji medycznej, do której są one dołączone. W takiej sytuacji nie ma się czego obawiać, bo takie zdjęcia nadal mają być udostępniane pacjentom za potwierdzeniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu.
Opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej
Wielu pacjentów pewnie będzie obawiało się takiej zmiany, ponieważ często wypożyczenie oryginału swojej dokumentacji medycznej podyktowane jest kwestiami czysto ekonomicznymi – pacjenci wypożyczają oryginał dokumentacji aby wykonać jej kopię w punktach ksero, w których cena jest niższa niż gdyby kserokopię wykonali w szpitalu.
Jednak w związku z planowanym ograniczeniem możliwości wypożyczenia przez pacjenta oryginału swojej dokumentacji medycznej, zmiany zakładają jednocześnie zmniejszenie maksymalnej wysokości opłaty za kopię, wydruk czy uzyskanie dokumentacji na elektronicznym nośniku danych.
W tej chwili maksymalna wysokość takich opłat nie może przekraczać około 81 gr za jedną stronę kopii dokumentacji medycznej oraz około 8 zł 10 gr za jedną stronę wyciągu, odpisu. Natomiast udostępnienie dokumentacji na elektronicznym nośniku danych nie może przekraczać 1 zł 67 gr. Podane kwoty mogą się zmieniać, ponieważ stawka za udostępnienie dokumentacji medycznej wyliczana jest obecnie na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.
Jak więc kwestia opłat za udostępnienie dokumentacji medycznej została rozwiązana w przepisach nad którymi trwają prace? Przede wszystkim ustalono niezmienne kwoty maksymalnej opłaty, jaką placówki medyczne będą mogły pobierać udostępnienie dokumentacji. Zgodnie z projektem maksymalna wysokość takiej opłaty nie może przekraczać:
- 7 zł 50 gr – za jedną stronę wyciągu lub odpisu dokumentacji,
- 30 gr – za jedną stronę kopii, wydruku z dokumentacji elektronicznej albo odwzorowania cyfrowego dokumentacji prowadzonej w postaci papierowej.
- 1 zł 50 gr za udostępnienie dokumentacji medycznej na elektronicznym nośniku danych.
Prace nad wprowadzeniem wspomnianych zmian ciągle trwają i do czasu ich wejścia w życie, obowiązują przepisy w obecnym brzmieniu, więc nadal na żądanie pacjenta powinien mu zostać udostępniony oryginał dokumentacji medycznej (za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu).