Nie musisz zmagać się z bólem
Łagodzenie i leczenie bólu, niezależnie od jego przyczyny, jest ważne, bo ma on duży wpływ na naszą jakość życia. A przyczyn bólu jest bardzo wiele, od tak powszechnych jak doznanie obrażeń i urazów, przebyta operacja czy poród, do trudnych przypadków, gdy ból jest prawdziwym cierpieniem jak w niektórych chorobach, na przykład nowotworowych, czy w opiece paliatywnej. Dlatego warto pamiętać, o prawach pacjenta istotnych w kontekście leczenia bólu.
Prawa pacjenta, o których pamiętaj
1. Prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej
Dlaczego to prawo jest istotne? Bo współczesna medycyna dysponuje skutecznymi lekami i metodami uśmierzania bólu, lekarze mają więc narzędzia, aby pomóc cierpiącemu pacjentowi. Wiele wytycznych i rekomendacji dotyczących leczenia różnych rodzajów bólu, w różnych dziedzinach medycyny opracowane są przez medyczne towarzystwa naukowe, a w przypadku łagodzenia bólu porodowego obowiązują też standardy wprowadzone rozporządzeniem Ministra Zdrowia.
Oznacza to, że masz prawo, aby lekarze korzystali z wiedzy o lekach i metodach uśmierzania bólu, a także obowiązujących standardów, wytycznych i rekomendacji dotyczących leczenia różnych rodzajów bólu.
Drugim ważnym elementem prawa pacjenta do świadczeń zdrowotnych jest też dostęp do leczenia bólu. Dlatego, gdy cierpisz na ból przewlekły – trwający dłużej niż 3 miesiące, wynikający np. z choroby nowotworowej, chorób reumatycznych czy zwyrodnieniowych albo migreny – warto udać się na wizytę w poradni leczenia bólu.
Jak znaleźć takie poradnie? Na przykład korzystając z serwisu NFZ pn. Zintegrowany Informator Pacjenta zip.nfz.gov.pl. Wystarczy, że klikniesz w zakładkę „Gdzie się leczyć?” i w podzakładce „Inne” wybierzesz „Wyszukiwanie uniwersalne”, gdzie wpiszesz hasło „Leczenie bólu”.
W serwisie możesz zaznaczyć województwo, czy nawet nazwę miejscowości, w której szukasz poradni leczenia bólu. Pamiętaj jednak o dowolności w wyborze placówki. Możesz bowiem wybrać tę placówkę, w której czas oczekiwania na realizację świadczenia jest najkrótszy. Ma to szczególne znaczenie, gdy w najbliższej wybranej poradni terminy wizyty są odległe, a przecież oczekiwanie miesiąc lub dłużej dla pacjenta z bólem to bardzo dużo.
Gdzie sprawdzić terminy? Również w serwisie NFZ pn. Ogólnopolski Informator o Czasie Oczekiwania na Świadczenia Medyczne kolejki.nfz.gov.pl. Wpisz nazwę placówki medycznej, z której pomocy chcesz skorzystać albo zaznacz województwo lub nazwę miejscowości.
Informacje o terminach realizacji konkretnego świadczenia zdrowotnego w ramach ubezpieczenia, na terenie danego województwa i w danej miejscowości można też uzyskać dzwoniąc pod numer infolinii „kolejkowych” NFZ działających w każdym z oddziałów wojewódzkich Funduszu.
Wszelkie niezbędne informacje znajdziesz też w poradniku „Nie kłaniaj się bólowi i nie ból się”, który został przygotowany przez Koalicję na Rzecz Walki z Bólem „Wygrajmy z Bólem”. W publikacji tej znajdziesz informację gdzie leczyć ból, ale też odpowiedzi na inne wątpliwości i pytania związane z leczeniem bólu. Poradnik jest dostępny na stronie internetowej kampanii „Rak wolny od bólu”, w ramach której został wydany, www.niebolsie.pl lub na stronie internetowej Rzecznika Praw Pacjenta, gdzie został udostępniony w zakładce „Dla Pacjenta”.
2. Prawo pacjenta do poszanowania intymności i godności
Leczenie bólu jest elementem poszanowania godności człowieka. Jednym z elementów tego prawa jest obowiązek zapewnienia pacjentowi znajdującemu się w stanie terminalnym świadczeń zdrowotnych zapewniających łagodzenie bólu i innych cierpień. Z perspektywy pacjentów paliatywnych jest to niezwykle ważne prawo, które ma im zapewnić umieranie w spokoju i godności.
Czy coś się zmieni?
Obecne zapisy ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta gwarantują zapewnienie łagodzenia bólu tylko pacjentom znajdującym się w stanie terminalnym. Z perspektywy Rzecznika Praw Pacjenta przepisy powinny wprost zapewniać realizację świadczeń zdrowotnych łagodzących ból wszystkim pacjentom niezależnie od przyczyny – czy jest to przejściowy ból po operacji, podczas porodu lub po urazie, czy wynikający z choroby, niezależnie od jej stadium.
Dlatego Rzecznik od wielu lat podejmował i nadal podejmuje działania mające zapewnić pacjentom dostęp do leczenia bólu.
Już w 2013 roku Rzecznik wystąpił do Konsultanta Krajowego w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii z prośbą o informację na temat prac nad opracowaniem założeń programów i strategii leczenia bólu w Polsce.
W związku z wejściem w życie tzw. pakietu onkologicznego, w 2015 roku Rzecznik wystąpił do Ministerstwa Zdrowia o włączenie do pakietu onkologicznego zapisów dotyczących leczenia bólu w przebiegu choroby nowotworowej u wszystkich pacjentów.
Przez wiele lat do Biura Rzecznika Praw Pacjenta wpływały także zgłoszenia dotyczące znieczulenia zewnątrzoponowego przy porodzie. Rzecznik Praw Pacjenta podejmował liczne interwencje w takich sprawach i występował do Ministra Zdrowia oraz do Narodowego Funduszu Zdrowia.
W ubiegłym roku weszło w życie rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie standardów postępowania medycznego w łagodzeniu bólu porodowego czy zarządzenia NFZ, gwarantujące każdej pacjentce podczas porodu możliwość nieodpłatnego skorzystania ze znieczulenia. Nadal jednak pacjentki mają problemy z dostępem do metod łagodzących ból w czasie porodu. Dlatego w sierpniu 2016 roku Rzecznik wystąpił do niemal 50 szpitali, które realizują świadczenia w zakresie położnictwa i ginekologii z pytaniem m.in. o zapewnienie łagodzenia bólu porodowego.
Mając na uwadze te działania, Rzecznik Praw Pacjenta z wielką nadzieją i radością przyjął zapowiedź Ministra Zdrowia o trwających pracach nad zmianą ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, które zagwarantują wszystkim pacjentom prawo do leczenia bólu.
Proponowane przez Ministerstwo Zdrowia zmiany obejmują wprowadzenie przepisu, który jasno stanowi, że pacjent ma prawo do leczenia bólu – niezależnie od wieku, choroby i jej zaawansowania. Podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych będą też zobowiązane podejmować działania polegające na określeniu stopnia natężenia bólu, leczeniu bólu oraz monitorowania skuteczności tego leczenia.
Taka zmiana przepisów będzie korzystna dla pacjentów, bo w ustawie znajdziemy przepis, który bezpośrednio będzie wskazywał obowiązki placówek medycznych i z którego wprost będzie wynikać prawo pacjenta do leczenia bólu.
Gdzie szukać pomocy do czasu wejścia w życie planowanych zmian?
W każdej sytuacji, gdy uważasz, ze Twoje prawo do świadczeń zdrowotnych albo do poszanowania intymności i godności jest niewłaściwie realizowane albo masz pytania o możliwości uzyskania świadczeń z zakresu leczenia bólu możesz skontaktować się z Biurem Rzecznika Praw Pacjenta.
Najszybszą formą kontaktu jest ogólnopolska bezpłatna infolinia 800-190-590, z której możesz skorzystać od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00 – 21:00.