Każdy pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej. Tym samym ma też prawo do natychmiastowego udzielenia świadczenia zdrowotnego jeśli zagrożone jest jego zdrowie lub życie.
Prawo to gwarantuje art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Natomiast za jego prawidłową realizację odpowiedzialny jest przede wszystkim system ratownictwa medycznego oraz szpitalny oddział ratunkowy.
Szpitalny oddział ratunkowy, tzw. SOR, to wyodrębniona komórka organizacyjna szpitala, w której personel medyczny udziela świadczeń zdrowotnych osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Nie ma znaczenia czy osoba taka na SOR zgłosiła się sama czy została przywieziona przez zespół ratownictwa medycznego.
Każdy zgłaszający się pacjent powinien być przyjęty na SOR niezależnie od miejsca zamieszkania. Jednakże SOR jest przeznaczony dla pacjentów wymagających pomocy w stanie nagłym i nie zastępuje świadczeń udzielanych przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej ani lekarza poradni specjalistycznej. Udzielanie świadczeń przez ten oddział polega na wstępnej diagnostyce oraz podjęciu leczenia w zakresie niezbędnym dla stabilizacji funkcji życiowych osób, które znajdują się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Po zdiagnozowaniu pacjenta
i ustabilizowaniu jego funkcji życiowych jest on przekazywany do dalszego leczenia do oddziału, który zajmuje się leczeniem danej jednostki chorobowej. W razie potrzeby SOR przekazuje pacjenta do leczenia szpitalnego w innej specjalistycznej placówce i zapewnia transport sanitarny.
Stan nagłego zagrożenia zdrowotnego oznacza stan polegający na nagłym lub przewidywanym w krótkim czasie pojawieniu się objawów pogarszania zdrowia, którego bezpośrednim następstwem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu lub uszkodzenie ciała lub utrata życia, wymagający podjęcia natychmiastowych medycznych czynności ratunkowych i leczenia. Ocena, czy w danej sytuacji u pacjenta występował stan nagły, należy do lekarza udzielającego świadczenia zdrowotnego, a stan zdrowia powinien zostać odnotowany w dokumentacji medycznej pacjenta.
Podmiot leczniczy nie może odmówić udzielenia świadczenia zdrowotnego osobie, która potrzebuje natychmiastowego udzielenia takiego świadczenia ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia. W szczególności powodem odmowy udzielenia świadczenia zdrowotnego nie mogą być kwestie organizacyjne (np. brak lekarza, system dyżurów specjalistycznych, zgodnie z którym dany podmiot nie pełni go w danym dniu).
W sytuacji, gdy pacjentowi przysługuje tzw. zwolnienie lekarskie czy też skierowanie na badania lub do poradni specjalistycznej, lekarz po bezpośrednim zbadaniu pacjenta, oceniając w danej chwili stan zdrowia pacjenta, orzeka zasadność jego wystawienia. Takie druki może wystawić wyłącznie ten lekarz, który dokonał oceny zdrowia pacjenta. Dlatego też jeśli uznaje on, że pacjent powinien otrzymać np. zwolnienie lekarskie, automatycznie jego obowiązkiem jest wystawienie odpowiedniego zaświadczenia. Druk taki powinien zostać wystawiony nie później niż w dniu wypisania ubezpieczonego pacjenta ze szpitala albo innego przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.
Podstawa prawna: