Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego za zgodą i bez zgody - część 2
W poprzednim Blasku Psychiatrii rozpoczęliśmy omawianie kwestii formalno-prawnych, związanych z przyjęciem do szpitala psychiatrycznego. Dziś kontynuujemy ten temat – dowiecie się, czym jest leczenie w tzw. trybie wnioskowym, obserwacja psychiatryczna, pobyt w szpitalu na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz w ramach środka zabezpieczającego.
Tryb wnioskowy
Trudności w radzeniu sobie w życiu codziennym mogą stanowić podstawę do leczenia w szpitalu psychiatrycznym bez zgody pacjenta. Musi zostać jednak spełniony jeden z dwóch warunków określonych w art. 29 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego:
- osoba zachowuje się w sposób wskazujący, że nieprzyjęcie do szpitala spowoduje znaczne pogorszenie jej stanu zdrowia psychicznego lub
- osoba ta jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a uzasadnione jest przewidywanie, że leczenie w szpitalu psychiatrycznym przyniesie poprawę jej stanu zdrowia
Decyzję o skierowaniu takiej osoby na leczenie podejmuje sąd opiekuńczy na wniosek jej małżonka, krewnych w linii prostej, rodzeństwa, przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego, a w niektórych sytuacjach także ośrodka pomocy społecznej. Do wniosku powinno być dołączone zaświadczenie lekarza psychiatry o stanie zdrowia osoby, która ma być skierowana na leczenie. Jest ono ważne 14 dni licząc od daty jego wystawienia.
Na zdjęciach obok obejrzeć możecie warunki, w jakich przez wiele lat żyła starsza osoba, która została przyjęta do szpitala psychiatrycznego właśnie w trybie art. 29. Zbierała ona i przynosiła do swojego mieszkania w bloku różne przedmioty znalezione w śmietnikach, nie miała dostępu do bieżącej wody, prądu i gazu, a w zimie wychodziła na zewnątrz bez okrycia wierzchniego. Po kilkutygodniowym leczeniu nastąpiła znaczna poprawa jej stanu zdrowia.
Obserwacja psychiatryczna
Do szpitala psychiatrycznego bez zgody może być także przyjęta osoba, której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych zagraża bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, a zachodzą wątpliwości, czy jest ona chora psychicznie. Pozwala na to art. 24 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Ten sam zapis określa, że taka obserwacja nie może trwać dłużej niż 10 dni. Wobec pacjenta przyjętego do szpitala na tej podstawie art. 24 nie mogą być stosowane czynności lecznicze, mające na celu usunięcie przyczyn przyjęcia bez zgody.
Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich
Ustawa z 26 października 1982 roku o postepowaniu w sprawach nieletnich określa działania, które mają zapobiegać demoralizacji lub przestępczości nieletnich. Demoralizacja zdefiniowana została jako naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo oraz udział w grupach przestępczych. W sytuacji stwierdzenia, że nieletni, który dopuszcza się takich zachowań, jest upośledzony umysłowo, chory psychicznie lub występują u niego inne zakłócenia czynności psychicznych bądź nałogowe używanie alkoholu albo innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, sąd rodzinny może orzec umieszczenie nieletniego w szpitalu psychiatrycznym – mówi o tym art. 12 ww. ustawy. Więcej o leczeniu dzieci i młodzieży w oddziałach psychiatrii przeczytacie w jednym z kolejnych Blasków Psychiatrii.
Aktualny tekst ww. ustawy: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19820350228
Środek zabezpieczający w kodeksie karnym
Do szpitala psychiatrycznego może trafić również osoba, która dopuściła się czynu zabronionego i jednocześnie działała w stanie niepoczytalności. Zatem z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych w czasie dokonania takiego czynu nie mogła rozpoznać jego znaczenia lub odpowiednio pokierować swoim postępowaniem. Osoba taka może zostać umieszczona w szpitalu jedynie, by zapobiec ponownemu popełnieniu przez nią czynu zabronionego o znacznej społecznej szkodliwości. W takiej sytuacji nie można z góry określić czasu stosowania środka zabezpieczającego. Więcej informacji o oddziałach psychiatrii sądowej znajdziecie w jednym z następnych Blasków Psychiatrii.
Środki zabezpieczające i ich zastosowanie opisane są w rozdziale X ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19970880553
W kolejnym Blasku Psychiatrii opowiemy o przyjęciu do szpitala psychiatrycznego z perspektywy lekarza i pacjenta. Jak wyglądają badania pacjenta przy przyjęciu? O czym powinien być poinformowany pacjent przyjmowany do szpitala? Kolejny z #25BlaskówPsychiatrii już niebawem.
