Strona główna 25 Blasków PsychiatriiPsychiatria sądowa

Psychiatria sądowa

Psychiatria sądowa

Spotkaliście się już może z takimi określeniami jak środek zabezpieczający, internacja oraz detencja? To wyrażenia określające jeden z najbardziej tajemniczych obszarów psychiatrii.

W dzisiejszych Blaskach Psychiatrii przybliżamy kwestię funkcjonowania oddziałów psychiatrii sądowej

Oddziały psychiatrii sądowej

Na oddział psychiatrii sądowej przyjmowane są osoby, które:

dopuściły się czynu zabronionego o znacznej szkodliwości społecznej i jednocześnie działały w stanie niepoczytalności - czyli z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych w czasie dokonania takiego czynu nie mogły rozpoznać znaczenia wykonywanego czynu lub odpowiednio pokierować swoim postępowaniem;
wykazują zaburzenia preferencji seksualnych;
popełniły przestępstwo skierowane przeciwko wolności seksualnej;
popełniły wykroczenie pozostające w związku z uzależnieniem od alkoholu.

W przypadku takich osób sądy orzekają zastosowanie środka zabezpieczającego m.in. w postaci umieszczenia w odpowiednim zakładzie zamkniętym psychiatrycznym lub leczenia odwykowego.

Wniosek o orzeczenie, zmianę lub uchylenie środka zabezpieczającego może złożyć kierownik zakładu psychiatrycznego lub kierownik podmiotu leczniczego, w którym sprawca odbywa terapię lub terapię uzależnień.

W psychiatrii sądowej wyróżniamy:

oddziały podstawowego zabezpieczenia – takie oddziały mogą być również organizowane na oddziałach psychiatrii ogólnej, sprawcy o podstawowym stopniu zabezpieczenia mają możliwość czasowego pobytu poza zakładem pod opieką rodziny lub osoby godnej zaufania, jeżeli jest to uzasadnione względami terapeutycznymi lub ważnymi względami rodzinnymi oraz gdy niebezpieczeństwo, że sprawca przebywający poza zakładem dopuści się czynu zabronionego lub zagrozi własnemu życiu lub zdrowiu jest nieznaczne.

oddziały wzmocnionego zabezpieczenia – oddziały te mają mniej rygorystyczny system zabezpieczeń od oddziałów maksymalnego zabezpieczenia;
oddziały maksymalnego zabezpieczenia – oddziały te mają najbardziej rygorystyczne zabezpieczenia - bezpieczeństwa pacjentów oraz osób tam pracujących strzegą pracownicy ochrony, ponadto wejścia do budynku oraz poszczególnych oddziałów posiadają kilka stopni zabezpieczenia.

Miejsce wykonywania środka zabezpieczającego wskazuje komisja psychiatryczna do spraw środków zabezpieczających przy Ministrze Zdrowia. Każda osoba, która dopuściła się powyższych wykroczeń lub przestępstw oceniana jest indywidualne – brane jest pod uwagę m.in. ryzyko powodowania przez tę osobę zagrożenia dla życia lub zdrowia innych osób a także ryzyko zagrożenia związanego z jej samowolnym oddaleniem się.

W trakcie pobytu na oddziale sądowym sprawca czynu zabronionego objęty jest odpowiednim postępowaniem leczniczym, terapeutycznym, rehabilitacyjnym a także resocjalizacyjnym. Resocjalizacja pacjenta ma na celu poprawę stanu zdrowia oraz jego zachowania, w stopniu umożliwiającym powrót do życia w społeczeństwie i dalsze leczenie w warunkach poza zakładem. Co najmniej raz na pół roku kierownik zakładu psychiatrycznego,
przesyła do sądu opinię, na podstawie której sąd orzeka o dalszym stosowaniu środka lub zwolnieniu sprawcy na wolność.

Historia Pana Jarosława

Pan Jarosław jest pacjentem przebywającym na oddziałach sądowych o różnym stopniu zabezpieczenia od kilku lat. Pozytywnie ocenia pobyt na oddziale o podstawowym zabezpieczeniu i chętnie korzysta z zajęć terapeutycznych oraz zezwoleń na czasowy pobyt poza szpitalem. Mówi, że początki były dla niego trudne, w szczególności jeśli chodzi o pobyt na oddziale o maksymalnym stopniu zabezpieczenia i związana z nim izolacja od wcześniejszego życia – brak możliwości podejmowania decyzji, zależność od pracowników oddziału oraz lęk przed nieznanym. Wzbudzało to jego agresję, co kilkukrotnie skończyło się zastosowaniem wobec niego przymusu bezpośredniego.

Zagadnienia związane z psychiatrią sądową są niezwykle obszerne, szczegółowe informacje np. na temat zastosowania środka zabezpieczającego możecie znaleźć w rozdziale X Kodeksu karnego oraz w rozdziale XIII Kodeksu karnego wykonawczego.

Zachęcamy także do przeczytania informacji znajdujących się w poniższych linkach:

Krajowy Ośrodek Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie

Krajowy Ośrodek Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie (KOZZD) funkcjonuje od 2014 r. i na jego terenie wykonywana jest tzw. detencja postpenalna. Powstał on na mocy ustawy z 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób. O umieszczeniu w nim pacjentów decyduje sąd okręgowy stosując przepisy kodeksu cywilnego oraz zasięgając przy tym opinii biegłych. Od osoby uznanej za stwarzającą zagrożenie, sąd zarządza pobranie wymazu ze śluzówki policzków w celu przeprowadzenia analizy DNA oraz pobranie od tej osoby odcisków linii papilarnych. Dane te umieszczane są następnie w odpowiednich bazach i zbiorach danych, którymi dysponuje Policja.

Nie rzadziej niż raz na 6 miesięcy, lekarz psychiatra oraz psycholog dokonują także analizy skuteczności prowadzonej terapii. Następnie sporządzoną przez nich opinię kierownik ośrodka przesyła do sądu.

Teren Ośrodka oraz znajdujące się w nim pomieszczenia są wyposażone w urządzenia monitorujące, umożliwiające stały nadzór nad osobami umieszczonymi w Ośrodku. Obraz z monitoringu pomieszczeń lub ich części przeznaczonych do celów sanitarno-higienicznych przekazywany jest w sposób uniemożliwiający ukazywanie intymnych części ciała ludzkiego. Natomiast dostęp do urządzeń monitorujących oraz do zapisu utrwalonego za ich pomocą mają wyłącznie osoby upoważnione przez kierownika Ośrodka. Zapis z monitoringu przechowywany jest przez okres 6 miesięcy, a następnie usuwany jest w sposób uniemożliwiający jego odzyskanie.

Każda z sal wyposażona jest w dwie kamery (włączone przez 24 godziny), z których obraz przekazywany jest do dyżurki pielęgniarskiej oraz głównego stanowiska podglądu i dozoru. W salach tych znajduje się również szafka przyłóżkowa, ubraniowa, stolik oraz krzesło. Meble te, za wyjątkiem krzesła, są wykonane z metalu i na stałe przymocowane do ścian lub podłogi.

Osoba umieszczona w KOZZD nie może posiadać przy sobie przedmiotów, które mogą posłużyć do zakłócenia porządku lub bezpieczeństwa w ośrodku, ich posiadanie podlega ścisłej kontroli.

Przebywający w tym ośrodku skazani mają prawo do kontaktu z innymi osobami za pośrednictwem telefonu lub środków komunikacji elektronicznej, a także prawo do kontaktu osobistego z osobami odwiedzającymi. Jeżeli kontakt taki może spowodować wzrost zagrożenia niebezpiecznymi zachowaniami pacjenta albo zakłócić prowadzone postępowanie terapeutyczne, kierownik ośrodka może odmówić zgody, cofnąć zgodę na określony sposób kontaktu lub ograniczyć kontakt z określonymi osobami. Ograniczeniom nie podlegają kontakty z przedstawicielem ustawowym, ustanowionym pełnomocnikiem, Rzecznikiem Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego ani Rzecznikiem Praw Obywatelskich.