Szpital psychiatryczny: oddziały dla dzieci i młodzieży, szkoły przyszpitalne
Każde przyjęcie pacjenta do szpitala psychiatrycznego jest sytuacją stresową – zarówno dla samego pacjenta jak również jego bliskich. Tym bardziej stres ten jest spotęgowany u rodziców oraz opiekunów prawnych w przypadku, gdy na oddział psychiatryczny przyjmowane jest ich dziecko.
Psychiatria dzieci i młodzieży zajmuje szczególne miejsce w staraniach Rzecznika Praw Pacjenta o zapewnienie bezpiecznego pobytu w szpitalu psychiatrycznym oraz skutecznego leczenia małoletnich pacjentów. W dzisiejszym Blasku Psychiatrii przedstawimy jak funkcjonują oddziały psychiatrii dzieci i młodzieży w podmiotach leczniczych.
Choroba małoletniego pacjenta nie ogranicza się wyłącznie do samych murów szpitalnych, ale wychodzi poza ten teren. Często ma swoje początki w relacjach z rówieśnikami, rodzicami czy też z sytuacją panującą w domu. Duże znaczenie, mające wpływ na zdrowie psychiczne dziecka ma również środowisko szkolne. Dziecko spędza w szkole niemalże połowę dnia. Tym, czym dla dorosłego jest praca i relacje w pracy, tym dla dziecka jest szkoła i atmosfera w niej panująca.
Funkcjonowanie oddziałów psychiatrii dzieci i młodzieży oparte jest na tych samym aktach prawnych, co oddziały psychiatrii dorosłych. Z punktu widzenia praw pacjenta aktami prawa stosowanymi wobec najmłodszych pacjentów jest ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawa z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego. Istotną rolę odgrywa też ustawa z 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach nieletnich.
Wszelkie informacje zawarte w poprzednich artykułach Blasków Psychiatrii w tym samym stopniu odnoszą się również do funkcjonowania oddziałów psychiatrii dzieci i młodzieży. Najważniejszą różnicą pomiędzy funkcjonowaniem oddziałów psychiatrii dzieci i młodzieży a oddziałami psychiatrycznymi dla dorosłych jest organizacja zajęć lekcyjnych oraz terapeutycznych. Mimo, że organizacja zajęć terapeutycznych jest obowiązkowa także na oddziałach dla dorosłych, to obowiązek ten nabiera szczególnego charakteru na oddziałach dzieci i młodzieży - zagospodarowanie czasu wolnego dziecku jest jednym z istotnych elementów skutecznej terapii i skutecznego leczenia.
Poczynając od godzin porannych pacjenci uczestniczą w zajęciach lekcyjnych. Lekcje te zazwyczaj odbywają się w klasach, występują jednak także sytuacje, gdy nauczyciel pracuje z uczniem w oddziałowej świetlicy czy nawet przy łóżku pacjenta w sali chorych. Natomiast zajęcia terapeutyczne, które obejmują zajęcia artystyczne, plastyczne, muzyczne, czytelnicze, odbywają się w świetlicach, w których małoletni pacjenci wspólnie spędzają większość czasu. Po trudach całego dnia około godziny 15 rozpoczynają się odwiedziny bliskich.
Kolejną różnicą pomiędzy tymi oddziałami są tzw. oddziaływania wychowawcze bądź oddziaływania korygujące. Są to działania, które mają na celu wyeliminowanie niewłaściwych zachowań pacjenta, których się dopuścił w trakcie pobytu w oddziale np. palenie papierosów, przeklinanie, robienie zdjęć innym pacjentom.
Nieodłączną częścią codziennego dnia jest również społeczność ogólna. W trakcie takiej społeczności omawiane są bieżące sprawy oddziału jak również są elementy mające zmobilizować małoletniego pacjenta do aktywności i twórczego myślenia. Elementami takimi może być np. pytanie „jak Ci minął wczorajszy dzień?” ale również te z gatunku trudniejszych, które jest nazywane często „pytaniem dnia”. Niektóre z pytań dnia są łatwe, tak jak pytanie „jaką pastą myjesz zęby?” ale są również pytania trudniejsze, na które niejednokrotnie także dorośli mają problem z odpowiedzią np. „jaką pierwszą rzecz byś zmienił, gdybyś został królem/królową?”.
Oddziały dla dzieci i młodzieży wymagają także szczególnej uwagi, jeśli chodzi o kwestie bezpieczeństwa pacjentów. Zdarzają się bowiem próby przemycania żyletek w bieliźnie, które następnie służą do samookaleczeń czy nagrywania innych pacjentów za pomocą urządzeń mobilnych i wrzucanie filmików do Internetu.
Kończąc ten Blask Psychiatrii chcemy podkreślić, jak ważnymi osobami dla nas dorosłych – są dzieci. My, dorośli musimy być świadomi, że dziecko nie potrzebuje nowych gadżetów tylko naszego czasu, który mu poświęcimy.
Zapraszamy również do lektury wywiadu z Panią Profesor Barbarą Remberk, konsultantem krajowym w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży pt. „Walczcie! Nigdy się nie poddawajcie!”, który ukazał się w wakacyjnym numerze naszego kwartalnika „Jednym Głosem dla Psychiatrii”.
Na zdjęciach prezentujemy wnętrza oddziałów psychiatrii dla dzieci i młodzieży, pomieszczeń szkolnych i terenów rekreacyjnych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym im. św. Ludwika w Krakowie oraz w Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu.