Najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi

Pacjentowi przyjętemu do szpitala powinny zostać zapewnione bezpłatnie leki i wyroby medyczne, jeżeli są one konieczne do wykonania świadczenia zdrowotnego.

Leki powinny zostać zapewnione również w razie konieczności zaopatrzenia pacjenta w leki niezbędne dla jego zdrowia, wynikające z leczenia schorzeń współistniejących, które pojawiają się w trakcie tej hospitalizacji. Nie można pozostawić pacjenta bez leczenia np. chorób przewlekłych na które cierpi, w trakcie jego pobytu w szpitalu. Pobyt pacjenta w szpitalu z przyczyny innej niż schorzenie będącym podstawą zażywania leków, nie może spowodować przerwania dotychczas prowadzonej terapii.

Podstawa prawna:

• art. 35 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
• Stanowisko Narodowego Funduszu Zdrowia (znak: NFZ/CF/DSOZ/2014/073/0246/W/09515/JSY).

Upoważnienie takie może być wyrażone w jakiejkolwiek formie (np. ustnej, pisemnej, notarialnej).
W przypadku ustnej formy wskazania osoby upoważnionej do uzyskania Twojej dokumentacji medycznej, imię i nazwisko tej osoby powinno zostać odnotwane w dokumentacji.

Natomiast pisemne oświadczenie powinno zawierać:

• Twoje imię i nazwisko;
• datę i miejsce sporządzenia oświadczenia;
• wskazanie, że upoważniasz konkretną osobę – z podaniem jej imienia i nazwiska – do uzyskiwania Twojej dokumentacji medycznej;
• Twój podpis.

Pisemne oświadczenie o upoważnieniu danej osoby do uzyskiwania dokumentacji zostanie zamieszczone lub dołączone do Twojej dokumentacji medycznej.

Podstawa prawna:

• art. 26 ust 1 i 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta,
• § 8 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania.

W takiej sytuacji masz prawo zażądać aby lekarz udzielający Ci świadczeń zdrowotnych zasięgnął opinii innego lekarza lub zwołał konsylium lekarskie.

Pamiętaj jednak, że to lekarz podejmuje decyzje o zastosowanym leczeniu, w tym wykonaniu określonych badań i to on ponosi za nie odpowiedzialność. Dlatego jeżeli uzna Twoje żądanie za nieuzasadnione, ze względu na Twój stan zdrowia, może odmówić zwrócenia się o opinię do innego lekarza lub zwołania konsylium lekarskiego w sprawie zasadności wykonania tego badania. Taka odmowa musi jednak zostać odnotowana w Twojej dokumentacji medycznej.

Podstawa prawna:

• art. 6 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

Każdy lekarz ma obowiązek wykonywać swój zawód, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością.

Przepisy związane z wykonywaniem zawodu lekarza oraz zasady etyki lekarskiej, określone są w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz Kodeksie Etyki Lekarskiej. Za nieprzestrzeganie tych przepisów i zasad lekarze ponoszą odpowiedzialność zawodową.

Skargę na lekarza, związaną z nieprzestrzeganiem przez niego zasad wykonywania zawodu złóż do okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej przy okręgowej izbie lekarskiej. Okręgowy rzecznik wykonuje czynności sprawdzające i prowadzi postępowanie wyjaśniające w sprawach odpowiedzialności zawodowej lekarzy i sprawuje funkcję oskarżyciela przed sądami lekarskimi.

Jeśli sąd lekarski stwierdzi, że lekarz popełnił przewinienie zawodowe może orzec wobec niego karę:

• upomnienia,
• nagany,
• kary pieniężnej,
• zakazu pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia (na okres od roku do pięciu lat),
• ograniczenia zakresu czynności wykonywaniu zawodu lekarza (na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat),
• zawieszenia prawa wykonywania zawodu (na okres od roku do 5 lat),
• pozbawienia prawa wykonywania zawodu.

Podstawa prawna:

• art. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty,
• art. 31 oraz rozdział 5 ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich.

Jeżeli zamierzasz dochodzić roszczeń z tytułu tzw. błędu medycznego masz dwie możliwości:

1. dochodzenia zapłaty od ubezpieczyciela placówki na podstawie zawartej przez nią umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej,
2. drogę powództwa cywilnego – przed sądem,
3. postępowanie przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych.

Dochodzenie roszczeń od ubezpieczyciela placówki

Aby uzyskać odszkodowanie od podmiotu, który udzielał Ci świadczeń zdrowotnych możesz wystąpić do placówki lub bezpośrednio do jej ubezpieczyciela o zapłatę odszkodowania lub zadośćuczynienia z powodu niewłaściwego leczenia lub zaniechania w leczeniu czy
diagnostyce.
Jeśli otrzymasz odmowę wypłaty odszkodowania złóż pozew do sądu.

Droga sądowa
Zadośćuczynienie lub odszkodowanie w związku z poniesioną szkodą wynikającą z nieprawidłowego leczenia możesz uzyskać przed sądem w drodze powództwa cywilnego.

W zależności od kwoty pieniężnej, jaką podasz w pozwie (czyli wartość przedmiotu sporu), pozew złóż do sądu rejonowego lub okręgowego, który jest właściwy ze względu na miejsce siedziby pozwanego podmiotu wykonującego działalność leczniczą (przychodni, poradni specjalistycznej, szpitala, lekarza prowadzącego prywatną praktykę itp.). Sądy rejonowe zajmują się sprawami o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu wynosi do 75 tys. złotych, a sądy okręgowe sprawami, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa tę kwotę.

W zależności od sprawy, sąd może przyznać Ci zadośćuczynienie lub odszkodowanie z tytułu:

• naruszenia dobra osobistego – sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia;
• wystąpienia szkody i konieczności wypłaty odszkodowania w celu jej naprawienia – kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty.

Przed wystąpieniem na drogę sądową możesz również wystąpić z pisemnym przesądowym wezwaniem do ugody.
Decydując się na taki krok wystąp pisemnie do dyrektora placówki z prośbą o odszkodowanie i zadośćuczynienie za szkodę i krzywdę poniesioną z powodu np. niewłaściwego leczenia. W piśmie wezwij też placówkę do polubownego rozwiązania sporu i zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej we wskazanym terminie, z zastrzeżeniem, że po jego bezskutecznym upływie wystąpisz na drogę sądową.

Celem takiego postępowania jest ugodowe (polubowne) załatwienie sporu przed sądem bez potrzeby wytaczania powództwa – jest to tzw. ugoda przesądowa.

Pamiętaj, że zawsze możesz też zawrzeć ugodę w trakcie procesu – jest to tzw. ugoda sądowa.

Postępowanie przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych
Od 1 stycznia 2012 r. masz możliwość ubiegania się o odszkodowanie i zadośćuczynienie przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. Pamiętaj jednak, że taką drogę dochodzenia roszczeń możesz wybrać tylko w przypadku zaistnienia zdarzenia medycznego, które nastąpiło po 1 stycznia 2012 r. i jest następstwem świadczeń zdrowotnych udzielanych w szpitalu.

Przez zdarzenie medyczne rozumie się zakażenie biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia albo będące następstwem niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną: diagnozy, leczenia, w tym wykonania zabiegu operacyjnego albo zastosowania produktu leczniczego lub wyrobu medycznego.

Aby komisja wojewódzka mogła wszcząć postępowanie, złóż do niej wniosek, który musi zawierać następujące informacje: Twoje dane osobowe i adres kontaktowy, dane podmiotu leczniczego prowadzącego szpital, uzasadnienie wniosku zawierające uprawdopodobnienie zdarzenia, wskazanie przedmiotu wniosku – czy jest to zakażenie, uszkodzenie ciała czy rozstrój zdrowia oraz propozycję wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia, jakie chcesz uzyskać.

Do wniosku dołącz też dowody uprawdopodabniające okoliczności wskazane we wniosku (np. dokumentację medyczną) oraz potwierdzenie uiszczenia opłaty za złożenie wniosku, która wynosi 200 zł.

Pamiętaj, że maksymalna kwota, o którą można wnioskować w przypadku uszkodzenia ciała bądź rozstroju zdrowia to 100 tys. zł. Najwyższa kwota o jaką mogą wnioskować spadkobiercy w przypadku śmierci pacjenta wynosi 300 tys. zł.

Podstawa prawna:

• art. 415, art. 444 § 1, art. 448 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny,
• art. 184 – 186 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego,
• rozdział 13a ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

Świadczenia opieki zdrowotnej w szpitalach i ambulatoryjnej opiece zdrowotnej (poradnie specjalistyczne) udzielane są według kolejności zgłoszeń pacjentów.

Przyjmując Twoje zgłoszenie placówka poinformuje Cię pisemnie o zakwalifikowaniu do kategorii medycznej, ustalonej zgodnie z kryteriami medycznymi i terminie udzielenia Ci świadczenia oraz uzasadni przyczyny wyboru tego terminu.

Musisz wiedzieć, że przy ustalaniu kolejności udzielania świadczeń i umieszczania pacjentów na listach oczekujących duże znaczenie ma widniejąca na skierowaniu kategoria medyczna, do której zakwalifikował Cię lekarz kierujący. Pacjentom zakwalifikowanym do kategorii „przypadek pilny” – czyli takich, którzy wymagają pilnego udzielenia świadczenia, świadczenia udzielone są w pierwszej kolejności, przed pacjentami zakwalifikowanymi do kategorii „przypadek stabilny”.

Dodatkowo w szpitalach lekarz izby przyjęć potwierdzi kategorię medyczną, wskazaną na skierowaniu wystawionym przez lekarza kierującego albo samodzielnie zakwalifikuje Cię do odpowiedniej kategorii medycznej.

Do prowadzonej listy oczekujących szpital lub poradnia musi dołączyć przedstawiony przez Ciebie oryginał skierowania. Pamiętaj, że Twoim obowiązkiem jest dostarczyć oryginał skierowania w ciągu 14 dni roboczych od dnia dokonania rejestracji. Jeśli nie dostarczysz tego dokumentu we wskazanym terminie możesz zostać skreślony z listy oczekujących.

Jedno skierowanie możesz zarejestrować tylko u jednego świadczeniodawcy.

Jeśli z jakichś powodów zrezygnujesz z udzielenia świadczenia zdrowotnego oryginał skierowania zostanie Ci zwrócony.

Podstawa prawna:

• art. 20 ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
• § 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 września 2005 r. w sprawie kryteriów medycznych, jakimi powinni się kierować świadczeniodawcy

Lekarz zobowiązany jest zbadać pacjenta i jeśli istnieją ku temu wskazania medyczne – wystawić zwolnienie lekarskie.

Zwolnienie lekarskie lekarz wystawia wyłącznie po przeprowadzeniu bezpośredniego badania. Przy wystawianiu zaświadczenia lekarskiego o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby lekarz weźmie pod uwagę Twój stan zdrowia oraz uwzględni rodzaj i warunki pracy, którą wykonujesz.

Podsumowując, jeśli lekarz widzi wskazania do wystawienia zwolnienia L4 i ma podpisaną odpowiednią umowę z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych – na podstawie której takie zaświadczenia może wystawić – powinien Ci je wydać.

Podstawa prawna:

• § 1 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich, wzoru zaświadczenia lekarskiego i zaświadczenia lekarskiego wydanego w wyniku kontroli lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

Każda przychodnia powinna zapewnić dostęp do świadczeń lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) od poniedziałku do piątku (z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy), w godzinach pomiędzy 8:00 a 18:00.

W przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia, zgłaszającego się do przychodni pacjenta, lekarz przyjmuje w dniu zgłoszenia. W innych przypadkach świadczenia lekarza POZ udzielane są w terminie uzgodnionym z pacjentem w rejestracji.

Na wizytę do lekarza można zapisać się osobiście, ale również telefonicznie lub za pośrednictwem osoby trzeciej. Przychodnie zobowiązane są zapewnić rejestrację pacjentów we wszystkich tych formach. Jeżeli placówka dysponuje odpowiednim oprogramowaniem, do lekarza możesz zapisać się również drogą elektroniczną.

Podstawa prawna:

• pkt 1 ppkt 1-4 części I załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej
• § 13 ust. 1 załącznika do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 maja 2008 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej

Tak, ale przyjęcie do szpitala psychiatrycznego, oddziału, kliniki, placówki odwykowej lub sanatorium dla osób z zaburzeniami psychicznymi bez zgody tej osoby może się odbyć tylko w ściśle określonych przypadkach, m.in.:

1. w tzw. trybie nagłym,
2. na obserwację,
3. na podstawie orzeczenia sądu opiekuńczego wydanego na wniosek rodziny, przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego.

Przyjęcie bez zgody w trybie nagłym

• gdy dotychczasowe zachowanie osoby chorej psychicznie wskazuje na to, że z powodu tej choroby zagraża ona bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób.

Przyjęcie bez zgody na obserwację

• gdy dotychczasowe zachowanie danej osoby wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych zagraża ona bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, a zachodzą wątpliwości, czy jest chora psychicznie.

! Pobyt w szpitalu psychiatrycznym na obserwacji nie może jednak trwać dłużej niż 10 dni.

Przyjęcie do szpitala w obu wyżej wymienionych sytuacjach wygląda w następujący sposób:

1) Stwierdzenie, czy są wskazania do przyjęcia do szpitala

O przyjęciu pacjenta bez zgody do szpitala psychiatrycznego postanawia lekarz – izby przyjęć albo inny lekarz wyznaczony przez kierownika placówki. Lekarz podejmuje tę decyzję po osobistym zbadaniu osoby, która trafiła do szpitala w trybie nagłym lub na obserwację i zasięgnięciu w miarę możliwości opinii drugiego lekarza psychiatry albo psychologa.

2) Poinformowanie pacjenta o przyczynach przyjęcia i przysługujących prawach

Jeśli lekarz stwierdzi, że osoba ta wymaga hospitalizacji musi wyjaśnić choremu przyczyny przyjęcia do szpitala bez zgody i poinformować go o jego prawach.

3) Zatwierdzenie przyjęcia przez ordynatora

Przyjęcie pacjenta bez jego zgody do szpitala, wymaga zatwierdzenia przez ordynatora (lekarza kierującego oddziałem) w ciągu 48 godzin od chwili przyjęcia.

4) Zawiadomienie sądu

Kierownik szpitala musi zawiadomić sąd opiekuńczy o przyjęciu pacjenta bez zgody, w ciągu 72 godzin od chwili tego przyjęcia.

5) Odnotowanie przyjęcia w dokumentacji medycznej pacjenta

Wszystkie czynności wynikające z przyjęcia pacjenta bez jego zgody do szpitala muszą być odnotowane w jego dokumentacji medycznej.

Przyjęcie bez zgody na podstawie orzeczenia sądu opiekuńczego wydanego na wniosek rodziny, przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego

• gdy dotychczasowe zachowanie danej osoby wskazuje na to, że nieprzyjęcie do szpitala spowoduje znaczne pogorszenie stanu zdrowia psychicznego, lub jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a leczenie w szpitalu psychiatrycznym ma przynieść poprawę jej stanu zdrowia.

Przyjęcie do szpitala w tym przypadku wygląda w następujący sposób:

1) Złożenie wniosku do sądu

O potrzebie przyjęcia do szpitala psychiatrycznego osoby bez jej zgody, orzeka sąd opiekuńczy na wniosek:

• małżonka,
• krewnych w linii prostej (rodziców, dzieci, dziadków),
• rodzeństwa,
• przedstawiciela ustawowego,
• osoby sprawującej faktyczną opiekę.

2) Niezbędne dokumenty, które trzeba dołączyć do wniosku

Orzeczenie lekarza
Do wniosku należy dołączyć orzeczenie lekarza psychiatry szczegółowo uzasadniające potrzebę leczenia danej osoby w szpitalu psychiatrycznym. Takie orzeczenie lekarz psychiatra wydaje na uzasadnione żądanie: małżonka, krewnego w linii prostej, brata/siostry lub organu uprawnionego do zgłoszenia wniosku o wszczęcie postępowania przed sądem opiekuńczym.

Aby sąd rozpatrzył wniosek orzeczenie musi być aktualne tj. nie może być wydane w okresie dłuższym niż 14 dni przed dniem złożenia wniosku.
Sąd nie rozpatrzy wniosku, jeśli orzeczenie lekarza jest nieaktualne lub w ogóle nie zostanie dołączone do złożonego wniosku.

Brak możliwości uzyskania orzeczenia lekarza
Może się zdarzyć, że złożenie takiego orzeczenia lekarza psychiatry nie jest możliwe.
W takim przypadku, jeśli treść wniosku lub załączone do wniosku dokumenty uprawdopodabniają zasadność przyjęcia do szpitala psychiatrycznego, sąd może zarządzić poddanie chorego odpowiedniemu badaniu.
Jeżeli osoba chora psychicznie odmawia poddania się badaniu, może być ono przeprowadzone bez jej zgody.

3) Orzeczenie o przyjęciu do szpitala osoby bez jej zgody

Po przeprowadzeniu rozprawy sąd opiekuńczy orzeka o przyjęciu do szpitala psychiatrycznego pacjenta bez jego zgody lub braku podstaw do takiego przyjęcia.
Jeżeli sąd wyda postanowienie o przyjęciu osoby do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody, a osoba ta odmawia stawienia się w tym szpitalu lub w inny sposób utrudnia wykonanie tego postanowienia, sąd z urzędu lub na wniosek upoważnionego przez marszałka województwa lekarza psychiatry może zarządzić zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie jej do szpitala psychiatrycznego przez Policję.

4) Zagrożenie życia lub zdrowia w czasie toczącego się postępowania

W razie stwierdzenia, że osoba chora psychicznie, wobec której wszczęto postępowanie, wskutek choroby psychicznej zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, można przyjąć do szpitala bez jej zgody w trybie nagłym (pkt. 1).

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego,
• rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 lipca 2012 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania w sprawach przyjęcia oraz wypisania ze szpitala psychiatrycznego.

Organem właściwym do dokonywania oceny zasadności działań podjętych w związku z przyjęciem pacjenta bez zgody do szpitala psychiatrycznego jest sąd opiekuńczy.

Sąd opiekuńczy wszczyna postępowanie dotyczące przyjęcia pacjenta bez zgody do szpitala psychiatrycznego:

• na podstawie zawiadomienia otrzymanego od kierownika szpitala, do którego przyjęto pacjenta bez jego zgody albo
• na wniosek osoby przyjętej bez zgody do szpitala psychiatrycznego albo
• na wniosek przedstawiciela ustawowego, małżonka, krewnego w linii prostej, rodzeństwa osoby przyjętej bez zgody do szpitala psychiatrycznego bądź osoby sprawującej nad nią faktyczną opiekę albo
• z urzędu.

W postępowaniu przed sądem opiekuńczym, w sprawach związanych z przyjęciem pacjenta bez zgody do szpitala psychiatrycznego, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym, ze zmianami wynikającymi z ustawy o ochronie zdrowia psychicznego.

Wizyta sędziego w szpitalu
W przypadkach pacjenta, który:

• został przyjęty do szpitala w trybie nagłym (bo dotychczasowe zachowanie tej osoby wskazuje na to, że z powodu choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych),
• został przyjęty do szpitala na obserwację (bo dotychczasowe zachowanie tej osoby wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych zagraża bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych, a zachodzą wątpliwości, czy jest ona chora psychicznie) – sędzia wizytujący szpital wysłuchuje tę osobę.

Taka wizyta sędziego, podczas której wysłucha pacjenta, powinna odbyć się w terminie 48 godzin od otrzymania zawiadomienia od kierownika szpitala.
Jeśli sędzia stwierdzi, że pobyt osoby w szpitalu psychiatrycznym jest bezzasadny, zarządza natychmiastowe jej wypisanie ze szpitala i wnosi o umorzenie postępowania.

Termin i miejsce rozprawy
We wszystkich przypadkach przyjęcia pacjenta bez zgody do szpitala psychiatrycznego – tj. w trybie nagłym, na obserwację albo na podstawie orzeczenia sądu opiekuńczego wydanego na wniosek rodziny, przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego, rozprawa powinna odbyć się nie później niż w ciągu 14 dni od dnia wpływu wniosku lub otrzymania zawiadomienia.
Jeśli zdaniem sądu interes osoby przyjętej do szpitala bez zgody tego wymaga, może on zarządzić przeprowadzenie rozprawy w szpitalu.

Kurator dla osoby przebywającej w szpitalu psychiatrycznym
Osoba przebywająca w szpitalu psychiatrycznym może zawnioskować do sądu opiekuńczego – właściwego dla siedziby szpitala, w którym przebywa – o ustanowienie kuratora, jeżeli w czasie hospitalizacji potrzebuje pomocy w prowadzeniu wszystkich albo tylko niektórych,
określonych swoich spraw.

Sąd opiekuńczy może także z urzędu ustanowić kuratora, jeżeli osoba przebywająca w szpitalu ze względu na stan zdrowia sama nie jest zdolna do złożenia takiego wniosku.

Adwokat dla osoby przebywającej w szpitalu psychiatrycznym
Sąd może ustanowić dla osoby, której postępowanie dotyczy bezpośrednio, adwokata z urzędu, nawet bez złożenia wniosku, jeżeli osoba ta ze względu na stan zdrowia psychicznego nie jest zdolna do złożenia wniosku, a sąd uzna udział adwokata w sprawie za potrzebny.

Kto uczestnicy w postępowaniu
W sprawach dotyczących przyjęcia osoby chorej psychicznie do szpitala psychiatrycznego uczestnikami postępowania oprócz wnioskodawcy są:

• osoba, której postępowanie dotyczy – tj. przyjęta bez zgody do szpitala psychiatrycznego. W razie konieczności osoba, której postępowanie dotyczy bezpośrednio, może być doprowadzona na rozprawę sądową na mocy zarządzenia sądowego;
• przedstawiciel ustawowy osoby, której postępowanie dotyczy (jeśli go posiada).

W miarę potrzeby sąd zawiadamia o rozprawie także małżonka osoby, której postępowanie dotyczy, oraz osobę sprawującą nad nią faktyczną opiekę – tj. osobę, która bez obowiązku ustawowego, sprawuje nad nią stałą opiekę. Osoby te mogą wziąć udział w każdym stanie sprawy i wtedy stają się uczestnikami.

Konieczna opinia biegłych
Przed wydaniem postanowienia co do istoty sprawy, dotyczącej przyjęcia osoby do szpitala psychiatrycznego bez zgody, sąd musi uzyskać opinię jednego lub kilku lekarzy psychiatrów – biegłych. Biegłym nie może być osoba, która uczestniczyła w podjęciu decyzji o przyjęciu do
szpitala psychiatrycznego.
Jeżeli osoba chora psychicznie, która ma być poddana badaniu przez biegłego, odmawia stawienia się we wskazanym miejscu lub w inny sposób uchyla się od tego badania, sąd może zarządzić zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie tej osoby przez Policję do wskazanego miejsca, w celu dokonania badania. W tym przypadku, przy doprowadzeniu przez Policję musi być obecny lekarz, pielęgniarka lub zespół ratownictwa medycznego.

Wydanie orzeczenia przez sąd opiekuńczy
Sąd opiekuńczy dokonuje oceny zasadności działań podjętych w związku z przyjęciem pacjenta bez jego zgody do szpitala psychiatrycznego.

Podstawa prawna:

• rozdział 5 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego.

Tak, jednak niezbędne czynności można stosować tylko wówczas, gdy pacjent został przyjęty do szpitala psychiatrycznego bez swojej zgody.

Jeżeli pacjent wyraził zgodę na przyjęcie do szpitala psychiatrycznego lub przebywa w tym szpitalu na obserwacji nie można stosować czynności leczniczych bez jego zgody.
Taką zgodę na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych (badanie, podanie leków, zastosowanie procedury leczniczej) albo odmowę takiej zgody pacjent wyraża po uzyskaniu od lekarza przystępnej informacji o stanie swojego zdrowia, wynikach leczenia, rodzaju i celu tego świadczenia oraz o jego następstwach, zarówno pożądanych, jak i ewentualnych skutkach ubocznych czy powikłaniach.

Jakie czynności lecznicze można stosować bez zgody pacjenta?
Wobec osoby, która została przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez swojej zgody, można stosować wyłącznie takie czynności lecznicze, które mają na celu usunięcie przyczyn przyjęcia bez zgody.
Lekarz wyznaczony do przeprowadzenia tych czynności jest zobowiązany zapoznać pacjenta z planowanym postępowaniem leczniczym.

Jakich czynności leczniczych nie można stosować bez zgody pacjenta?
Czynności lecznicze stosowane wobec pacjenta przyjętego do szpitala psychiatrycznego bez zgody nie mogą stwarzać podwyższonego ryzyka dla pacjenta.
Przykłady świadczeń zdrowotnych, których nie można wykonywać bez zgody pacjenta, bo stwarzają one dla niego podwyższone ryzyko to: punkcja potyliczna lub lędźwiowa przeprowadzona w celu pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego lub podania leków oraz leczenie elektrowstrząsami.
Pacjent hospitalizowany w szpitalu lub oddziale psychiatrycznym bez swojej zgody, musi wyrazić zgodę na zastosowanie metody leczenia stwarzającej dla niego podwyższone ryzyko. Ewentualna zgoda na zastosowanie takiej procedury medycznej musi być wyrażona
w formie pisemnej.

Podstawa prawna:

• art. 33 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego,
• § 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 kwietnia 2012 r. w sprawie wykazu świadczeń zdrowotnych stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta, których udzielnie wymaga zgody,
• art. 15, 16 i 18 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

Pacjent przebywający w szpitalu psychiatrycznym za swoją zgodą
Osoba przebywająca w szpitalu psychiatrycznym może złożyć wniosek o nakazanie wypisania jej ze szpitala. Taki wniosek może mieć dowolną formę (ustną lub pisemną).
Fakt złożenia takiego wniosku musi zostać odnotowany w dokumentacji medycznej pacjenta.
Decyzję o wypisaniu pacjenta, który złożył wniosek o nakazanie wypisania go ze szpitala, podejmuje lekarz prowadzący leczenie. Dodatkowo decyzję tę lekarz prowadzący podejmuje w porozumieniu z ordynatorem (lekarzem kierującym oddziałem).
Jeżeli lekarz stwierdzi, że stan zdrowia osoby, która złożyła wspomniany wniosek, wskazuje na to, że ustąpiły przyczyny jej przyjęcia i pobytu w szpitalu, następuje wypis z tej placówki.

Pacjent przebywający w szpitalu psychiatrycznym bez swojej zgody
Żądanie wypisania ze szpitala psychiatrycznego osoby hospitalizowanej bez swojej zgody może zgłosić:

• ta osoba,
• jej przedstawiciel ustawowy,
• jej małżonek,
• jej rodzeństwo,
• jej krewni w linii prostej (rodzice, dzieci albo dziadkowie),
• osoba sprawująca nad nią faktyczną opiekę.

Takie żądanie może być zgłoszone w dowolnej formie, jednak nie wcześniej niż po upływie 30 dni od uprawomocnienia się postanowienia sądu opiekuńczego dotyczącego przyjęcia tej osoby bez zgody do szpitala psychiatrycznego lub dalszego leczenia tej osoby bez jej zgody w tym szpitalu. Żądanie musi też zostać odnotowane w dokumentacji medycznej pacjenta.

Odmowa wypisania
W razie odmowy wypisania ze szpitala pacjenta przebywającego w nim bez swojej zgody, może on wystąpić do sądu opiekuńczego, w którego okręgu znajduje się ten szpital, o nakazanie wypisania. Z takim wystąpieniem do sądu opiekuńczego mogą zwrócić się również: przedstawiciel ustawowy tego pacjenta, jego małżonek, rodzeństwo, krewni w linii prostej albo osoba sprawująca nad nim faktyczną opiekę.
Wniosek do sądu trzeba złożyć w terminie 7 dni od dnia, gdy osoba ubiegająca się wypis została powiadomiona o odmowie oraz poinformowana o terminie i sposobie złożenia wniosku do sądu opiekuńczego.

Decyzja o wypisaniu
Decyzję o wypisaniu z tego szpitala osoby hospitalizowanej bez zgody podejmuje ordynator  (lekarz kierujący oddziałem). Wypis pacjenta może nastąpić jeśli stan jego zdrowia wskazuje, że ustąpiły przyczyny przyjęcia i pobytu w szpitalu psychiatrycznym bez jego zgody.
Okoliczności te odnotowuje się w dokumentacji medycznej, w szczególności uzasadnia się okoliczność ustąpienia bezpośredniego zagrożenia dla życia pacjenta albo życia lub zdrowia innych osób.

Podstaw prawna:

• art. 36 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego,
• § 9 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 lipca 2012 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania w sprawach przyjęcia oraz wypisania ze szpitala psychiatrycznego.

UWAGA:  Zasady te nie dotyczą osób przebywających w szpitalu psychiatrycznym w ramach odbywania środka zabezpieczającego (o którym mowa w przepisach prawa karnego) – tzw. detencji.

Tak, osoba z zaburzeniami psychicznymi leczona w szpitalu lub oddziale psychiatrycznym może uzyskać zgodę ordynatora (lekarza kierującego oddziałem) na okresowe przebywanie poza szpitalem – bez wypisywania jej z tej placówki – jeżeli nie zagraża to jej życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób.

W przypadku, w którym pacjent przebywa w szpitalu psychiatrycznym w ramach odbywania środka zabezpieczającego (tzw. detencji) obowiązują odrębne zasady.

Sprawcy przebywającemu w zakładzie psychiatrycznym dysponującym podstawowym stopniem zabezpieczenia (dalej: zakład psychiatryczny) można udzielić zezwolenia na czasowy pobyt poza zakładem pod opieką członka rodziny lub osoby godnej zaufania, jeżeli jest to uzasadnione względami terapeutycznymi lub ważnymi względami rodzinnymi, zaś niebezpieczeństwo, że sprawca przebywający poza zakładem dopuści się czynu zabronionego lub zagrozi własnemu życiu lub zdrowiu, jest nieznaczne.

Zezwolenia udziela się na okres nieprzekraczający 3 dni. W wyjątkowych, szczególnie uzasadnionych wypadkach można udzielić zezwolenia na okres nieprzekraczający 7 dni. Zezwolenia udziela kierownik zakładu po uzyskaniu opinii lekarza prowadzącego. O udzieleniu zezwolenia kierownik zakładu niezwłocznie informuje sąd. Jeżeli sprawca nie powróci do zakładu psychiatrycznego z upływem okresu, na który udzielono zezwolenia, sąd niezwłocznie zarządza jego poszukiwanie i zatrzymanie przez Policję oraz doprowadzenie do zakładu. Sprawcę doprowadza Policja w asyście lekarza.

Sprawcy, który nie powrócił do zakładu psychiatrycznego z upływem okresu, na który udzielono zezwolenia, można udzielić ponownego zezwolenia na czasowy pobyt poza zakładem nie wcześniej niż po upływie roku od dnia powrotu sprawcy do zakładu. Sprawcy, który, przebywając poza zakładem psychiatrycznym dopuścił się czynu zabronionego lub zagroził własnemu życiu lub zdrowiu, nie udziela się ponownego zezwolenia na czasowy pobyt poza zakładem.

UWAGA: Zasady te nie dotyczą osób przebywających w zakładzie psychiatrycznym o wzmocnionym oraz o maksymalnym stopniu zabezpieczenia.

Podstawa prawna:

• art. 14 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego
• art. 204d ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy

W sytuacji, gdy masz jakiekolwiek problemy z samodzielnym poruszaniem i korzystaniem z publicznych środków transportu (pociąg, autobus, tramwaj itp.) obowiązkiem lekarza jest przystąpienie do tzw. kwalifikacji, która ma na celu ustalenie stopnia zdolności pacjenta poruszania się środkami komunikacji publicznej biorąc pod uwagę jego stan zdrowia. Jeśli lekarz potwierdzi, że nie możesz np. samodzielnie przyjechać do szpitala, powinien wystawić zlecenie na transport. Natomiast jeśli nie potwierdzi tych problemów, może zdecydować o częściowej lub całościowej odpłatności za przejazd środkami transportu sanitarnego, którą powinien pokryć pacjent.

Transport zapewnia ten lekarz, który leczy pacjenta i wskazuje na konieczność określonego typu leczenia wymagającego przemieszczenia chorego do miejsca udzielenia świadczenia zdrowotnego. W ramach takiego transportu, po udzieleniu Ci świadczeń zdrowotnych przysługuje także odwiezienie do domu lub jeśli zachodzi taka konieczność przewiezienie pomiędzy innymi ośrodkami leczniczymi – wówczas transport zapewnia szpital, który kończy Twoje leczenie.

Na pierwszą wizytę kontrolną leczenia poszpitalnego, transport zapewnia lekarz rodzinny, a na każdą kolejną zaleconą wizytę u specjalisty - ten specjalista. Masz prawo korzystać z transportu sanitarnego POZ np. w celu dowiezienia do lekarza stomatologa, na planowane leczenie szpitalne, do zakładu opieki długoterminowej - pod warunkiem, że odległość pomiędzy miejscem zamieszkania i miejscem realizacji świadczeń zdrowotnych nie przekracza 120 km. Powyżej 120 km - decyzję o zapewnieniu transportu sanitarnego podejmuje właściwy oddział Wojewódzki NFZ, do którego należy skierować odpowiedni wniosek wraz z dokumentami wskazującymi na konieczność odbycia tej podróży.

Każdy lekarz podstawowej opieki zdrowotnej poprzez podpisanie umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, jest zobowiązany do udzielania świadczeń również w domu pacjenta. Do wizyt tych dochodzi w przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia pacjenta i odbywają się one w dniach i godzinach pracy lekarza w przychodni.

Świadczeniodawca przyjmując od pacjenta deklarację wyboru lekarza prowadzącego zobowiązuje się również do wykonywania przez niego świadczeń zdrowotnych w domu pacjenta (czyli w miejscu zamieszkania wskazanym w deklaracji). W przypadku przyjęcia przez lekarza deklaracji i objęcia pacjenta opieką, odległość miejsca zamieszkania chorego od poradni, nie może być przyczyną odmowy wizyty domowej.

Realizacja tego świadczenia odnosi się do sytuacji, w których pacjent nie może osobiście przyjść do lekarza w przychodni.

Uwaga! To lekarz a nie osoba rejestrująca pacjentów decyduje o tym, czy stan pacjenta jest przypadkiem uzasadnionym wskazaniami medycznymi do wizyty domowej. Lekarz zgodnie z aktualną wiedzą medyczną oraz swoim doświadczeniem powinien ocenić, czy wizyta domowa jest niezbędna.

Zasady udzielania świadczeń w domu pacjenta przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej każda placówka ustala wewnętrznie. W sytuacji, gdy lekarz zdecyduje o wizycie w domu pacjenta, ustala on również termin wizyty. W przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia pacjenta wizyta domowa powinna odbyć się jeszcze w dniu zgłoszenia, zgodnie z harmonogramem pracy lekarza. Natomiast w pozostałych przypadkach lekarz powinien uzgodnić z pacjentem lub osobą, która kontaktuje się w jego imieniu, inny termin wizyty.

Nieobecność lekarza wskazanego przez pacjenta w deklaracji wyboru nie może oznaczać barku możliwości skorzystania ze świadczenia zdrowotnego. Stan zdrowia pacjenta jest jedynym kryterium zasadności lub braku zasadności udzielenia wizyty w domu pacjenta. Świadczeniodawca ma obowiązek zapewnienia ciągłości leczenia oraz wyznaczenia osoby zastępującej tego lekarza – również w zakresie wizyt domowych.

Wizyty domowe nie obejmują sytuacji, w których następuje stan bezpośredniego zagrożenia życia, zwłaszcza w przypadku utraty przytomności, upadków z wysokości, złamań, wypadków komunikacyjnych, nagłych zaburzeń świadomości, urazów wypadkowych powstałych w sytuacjach nagłych, nagłej duszności, porażenia prądem elektrycznym, porodu oraz dolegliwości związanych z ciążą. Wówczas pomoc powinna zostać udzielona przez system ratownictwa medycznego.

Każda kobieta będąca w ciąży ma prawo do korzystania poza kolejnością zarówno ze świadczeń zdrowotnych udzielanych w placówkach medycznych jak i usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach. Dokumentem, który potwierdza te uprawnienia jest zaświadczenie od lekarza stwierdzające ciążę (zaświadczenie powinno być wystawione przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub lekarza ubezpieczenia zdrowotnego posiadającego specjalizację II stopnia lub też tytuł specjalisty w dziedzinie położnictwa i ginekologii) oraz dokument zawierający dane pacjentki np. dowód osobisty.

Szczególne uprawnienia przysługujące kobietom w ciąży wynikają z ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej  jednakże nadała je tzw. ustawa „za życiem”, która obowiązuje od 1 stycznia 2017 roku.

Kobiety w ciąży i dzieci z ciężkim upośledzeniem, obok inwalidów wojskowych i wojennych, kombatantów, dawców krwi oraz organów-mają prawo do świadczeń szpitalnych oraz ambulatoryjnej opieki specjalistycznej poza kolejnością. Zatem termin wizyty powinien zostać ustalany poza kolejnością przyjęć wynikającą z prowadzonej przez specjalistę listy oczekujących pacjentów. 

Pacjentki, które chcą skorzystać poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (czyli w przychodniach specjalistycznych i w szpitalu), powinny uzyskać świadczenie zdrowotne w dniu kiedy zgłosiły się do podmiotu leczniczego. Jeśli uzyskanie danego świadczenia nie jest możliwe w dniu zgłoszenia, termin wizyty powinien zostać wyznaczony nie później niż w ciągu 7 kolejnych dni. Tym samym wizyta w poradni powinna zostać zrealizowana w przeciągu tych 7 dni.

Kwestie związane z badaniami diagnostycznymi zostały zawarte w rozporządzeniu Ministerstwa Zdrowia w formie zaleceń dotyczących opieki okołoporodowej i wykonywane są na zlecenie lekarza specjalisty. W rozporządzeniu tym uwzględniony został szereg badań, jakie mogą być wykonywane w różnych okresach trwania ciąży.

Podstawa prawna:

• Art. 47 c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
• Ustawa z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 września 2012 r. w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem

W większości przypadków skierowanie ważne jest dopóki istnieją przesłanki wskazujące na potrzebę wykonania badań diagnostycznych lub terapeutycznych - czyli tak długo jak pacjent cierpi na daną chorobę. Skierowanie zachowuje swoją ważność do czasu realizacji, czyli np. do momentu ustalenia terminu przyjęcia pacjenta do szpitala.

Jeśli pomiędzy wizytami u specjalistów minął czas 730 dni, wówczas lekarz może zażądać aktualnego skierowania do leczenia specjalistycznego.

Wyjątek stanowią :

- skierowanie na leczenie uzdrowiskowe, które jest ważne 18 miesięcy od  dnia wystawienia;

- skierowanie na fizjoterapię ambulatoryjną, traci ważność jeśli nie będzie zarejestrowane w zakładzie rehabilitacji w terminie 30 dni od daty wystawienia;

- skierowanie do szpitala psychiatrycznego, którego ważność wygasa po upływie 14 dni.

Jeśli po leczeniu szpitalnym zalecono pacjentowi wizytę w poradni np. w celu zdjęcia gipsu czy szwów po operacji, to świadczenie to powinno odbyć się w zaleconym terminie. Termin ten wskazuje lekarz, który prowadził leczenie pacjenta w szpitalu. Informację o terminie wizyty lekarz powinien także zamieścić w stosownym dokumencie jakim jest karta leczenia szpitalnego.

Pamiętaj! Rejestrując skierowanie na tzw. wizytę kontrolną powinieneś okazać również kartę informacyjną z zaleceniem odbycia takiej kontroli.

W razie problemów powinieneś zwrócić się do kierownika placówki medycznej – najlepiej pisemnie, ponieważ wówczas kierownik również powinien odpowiedzieć na piśmie. Jeśli działania te okażą się nieskuteczne możesz napisać do Oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia lub Rzecznika Praw Pacjenta.

Leczenie i pobyt ubezpieczonego pacjenta na leczeniu uzdrowiskowym finansuje Narodowy Fundusz Zdrowia, przekazując środki finansowe.

Leczenie uzdrowiskowe jest szczególnym trybem terapii, opartym na wskazaniach klinicznych dotyczących wykonywanych zabiegów i czasu ich trwania. Jeśli pacjent skraca swój pobyt w uzdrowisku, leczenie staje się nieefektywne a środki publiczne przekazane na ten cel nie są zgodnie z przeznaczeniem. Efektem skróconego pobytu, jest sytuacja gdzie uzdrowisko nie otrzyma zapłaty za resztę niewykorzystanych dni, pozostałych do końca turnusu.

W związku z powyższym, sanatorium aby uniknąć strat finansowych, może obciążyć kuracjusza kwotą do wysokości szkody, jaką poniosło z powodu wcześniejszego wyjazdu pacjenta. Uzdrowisko w swoim regulaminie wewnętrznym ma prawo wprowadzić informację o opłatach jakie będą rekompensowały im straty finansowe.

Jeśli pacjent zauważy w swojej dokumentacji medycznej nieprawidłowy wpis dotyczący jego stanu zdrowia, powinien zwrócić się do kierownika szpitala aby placówka dokonała korekty. Błędny wpis w dokumentacji medycznej nie może być z niej usunięty. Obok tego wpisu lekarz powinien zamieścić adnotację o przyczynie błędu oraz datę. Powinny się tam znaleźć także dane osoby dokonującej zmiany i adnotacji.

Jeśli dane będą zmieniane przez lekarza, pielęgniarkę lub położną dane te powinny zawierać następujące informacje: imię i nazwisko, tytuł zawodowy, uzyskane specjalizacje, numer prawa wykonywania zawodu oraz podpis osoby wprowadzającej zmianę.