Instytucje, w których pacjenci mogą uzyskać pomoc

Zdarza się, że korzystając ze świadczeń opieki zdrowotnej w przychodni, poradni specjalistycznej czy szpitalu pacjenci napotykają na różnego rodzaju problemy.
Gdzie szukać pomocy w takich sytuacjach i gdzie zgłosić takie zdarzenia, aby skutecznie rozwiązać problem? Te pytania często zadają sobie pacjenci.

Przedstawiamy podstawowy katalog instytucji, do których pacjenci mogą zwrócić się w problemowych sytuacjach. 

I. Naruszenie praw pacjenta – Rzecznik Praw Pacjenta

Jakie sprawy?

Sprawy związane z naruszeniem praw pacjenta. Świadczenia zdrowotne zostały Ci udzielone bez zachowania należytej staranności? Lekarz nie udzielił Ci lub osobie przez Ciebie upoważnionej przystępnej informacji o Twoim stanie zdrowia i leczeniu? Masz problem z uzyskaniem kopii swojej dokumentacji medycznej? To właśnie przykładowe sytuacje, gdy powinieneś skontaktować się z Biurem Rzecznika Praw Pacjenta.

Jak zgłosić problem?

Nie wiesz, czy Twoje prawa zostały naruszone, masz pytania albo potrzebujesz porady? Skorzystaj z ogólnopolskiej bezpłatnej infolinii 800-190-590. Z dyżurującymi pracownikami Biura Rzecznika Praw Pacjenta można skontaktować się od poniedziałki do piątku, od 09:00 do 21:00.

Jeśli już zostały naruszone prawa pacjenta napisz wniosek do Rzecznika Praw Pacjenta, w którym podaj następujące informacje: swoje dane osobowe (a jeżeli sprawa nie dotyczy bezpośrednio Ciebie również dane osobowe pacjenta, którego prawa mogły zostać naruszone oraz prześlij upoważnienie do działania w imieniu tej osoby), nazwę podmiotu leczniczego, którego sprawa dotyczy, opis zaistniałej sytuacji, podpis osoby, która składa wniosek.

Wniosek możesz przesłać pocztą na adres: ul. Młynarska 46, 01-171 Warszawa, e-mailem: , poprzez platformę ePUAP albo faxem: (22) 833 – 08 – 86.

Co się stanie z Twoim zgłoszeniem?

Jeśli zgłoszenie wskazuje, że w sprawie mogło dojść do nieprawidłowości w realizowaniu praw pacjenta Rzecznik podejmie sprawę i rozpocznie postępowanie wyjaśniające. Prowadząc postępowanie Rzecznik Praw Pacjenta ustali, czy w przekazanej sprawie zostały naruszone prawa pacjenta.

Jeżeli na podstawie zgromadzonych w toku postępowania informacji i materiałów, Rzecznik stwierdzi, że Twoje prawa zostały naruszone może skierować do podmiotu leczniczego wystąpienie zawierające opinie lub wnioski co do sposobu załatwiania tej sprawy.

Dodatkowo, jeżeli sprawa tego wymaga, Rzecznik zażąda wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub zastosowania sankcji służbowych wobec konkretnego pracownika placówki.

Rzecznik może też zwrócić się do organu nadrzędnego – który sprawuje nadzór i może dokonywać kontroli i oceny działalności placówki, w której naruszono prawa pacjenta, z wnioskiem o zastosowanie środków przewidzianych w przepisach prawa.

II. Problemy związane z organizacją i porządkiem pracy w placówce – kierownik placówki i NFZ

Jakie sprawy?

• Rejestracja na wizytę lekarską

Na wizytę do lekarza możesz zapisać się nie tylko osobiście, ale również telefonicznie lub za pośrednictwem osoby trzeciej. Przychodnia lub poradnia specjalistyczna zobowiązana jest zapewnić rejestrację pacjentów na podstawie zgłoszenia we wszystkich tych formach. Dodatkowo w niektórych placówkach, które dysponują odpowiednim oprogramowaniem i taką możliwością zapisać się można także drogą elektroniczną.

Co więcej, na wizytę do lekarza możesz zapisać się dowolnie wybranego dnia, w godzinach pracy rejestracji.

Gdzie zgłosić problem?

Wszelkie nieprawidłowości oraz problemy jak np. wyznaczanie jednego konkretnego dnia na rejestrację lub niezapewnienie pacjentom możliwości telefonicznego zapisania się do lekarza, należy zgłaszać do właściwego oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia.

• Częste spóźnianie się lekarza na umówione wizyty

Pacjenci powinni mieć zapewniony dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej, będących przedmiotem umowy zawartej z Narodowym Funduszem Zdrowia, zgodnie z godzinami ustalonymi w załączonym do tej umowy harmonogramie pracy. Przestrzeganie harmonogramu pracy przez lekarzy zatrudnionych w przychodni czy poradni jest ich obowiązkiem.

Gdzie zgłosić problem?

Jeśli lekarz często przystępuje do udzielania świadczeń zdrowotnych po umówionej godzinie fakt ten należy zgłosić kierownikowi placówki w formie ustnej lub pisemnej. Wówczas kierownik może wyciągnąć sankcje służbowe wobec lekarza, który jak każdy pracownik zobowiązany jest do przestrzegania ustalonego czasu pracy. Zgodnie z kodeksem pracy spóźnianie się pracownika do miejsca wykonywania obowiązków służbowych stanowi naruszenie obowiązków pracowniczych, za nieprzestrzeganie których pracodawca może stosować karę upomnienia albo nagany.

Nieprzestrzeganie w podmiocie leczniczym harmonogramu czasu pracy, można także zgłosić do właściwego oddziału wojewódzkiego NFZ. Nieprzestrzeganie ustalonego czasu pracy stanowi bowiem naruszenie postanowień umowy świadczeniodawcy z Funduszem, za co grożą kary finansowe.

• Urlop lekarza rodzinnego

Problem, który może pojawić się szczególnie w czasie wakacji, ferii zimowych czy okresów świątecznych to urlop naszego lekarza rodzinnego. Zgodnie z przepisami świadczeniodawca jest zobowiązany do zabezpieczenia pacjentom zadeklarowanym do przebywającego na urlopie lekarza, dostępności do świadczeń zdrowotnych poprzez ustalenie zastępstwa na czas jego  nieobecności.

Pacjenci zadeklarowani do konkretnego lekarza POZ powinni zostać też odpowiednio wcześniej poinformowani o jego urlopie – takie ogłoszenie powinno być zamieszczone w miejscu udzielania świadczeń tj. w budynku przychodni, w której lekarz przyjmuje.

Gdzie zgłosić problem?

Jeśli nie możesz skorzystać z porady lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, bo zastępstwo nie zostało ustalone zgłoś ten problem do właściwego oddziału wojewódzkiego NFZ.

Na podstawie podpisanej z Funduszem umowy  świadczeniodawca zobowiązany jest zapewnić dostępność do świadczeń zgodnie z godzinami ustalonymi w harmonogramie pracy przez cały okres obowiązywania umowy.

III. Niewłaściwe zachowanie się lekarza lub pielęgniarki – kierownik placówki i organy izb lekarskich 

Jakie sprawy?

Jeśli Twoim zdaniem lekarz lub pielęgniarka zachowali się w stosunku do Ciebie niewłaściwe lub nieetycznie.

Gdzie zgłosić problem?

• Kierownik placówki

Zastrzeżenia w pierwszej kolejności zgłoś bezpośrednio do kierownika placówki. Jako pracodawca, kierownik podmiotu leczniczego może wszcząć postępowanie dyscyplinarne lub zastosować sankcje służbowe wobec pracownika – lekarza czy pielęgniarki.

Pamiętaj, że informacja o osobach pełniących funkcje kierownicze oraz tryb składania skarg i wniosków w danej placówce muszą być udostępnione w widocznym miejscu w jej siedzibie.

• Rzecznik odpowiedzialności zawodowej przy okręgowej izbie lekarskiej

Jeśli sposób rozwiązania problemu lub odpowiedź kierownika podmiotu leczniczego nie będą satysfakcjonujące skargę na zachowanie lekarza możesz skierować do rzecznika odpowiedzialności zawodowej przy okręgowej izbie lekarskiej. Lekarze podlegają bowiem odpowiedzialności zawodowej za naruszenie zasad etyki lekarskiej oraz przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza.

Postępowanie prowadzone przez organy izb lekarskich ma na celu ustalenie czy lekarz popełnił przewinienie zawodowe.

Podobnie możesz postąpić w przypadku zastrzeżeń do zachowania się w stosunku do Ciebie pielęgniarki, z tą różnicą, że skargę należy skierować do rzecznika odpowiedzialności zawodowej przy okręgowej izbie pielęgniarek i położnych.

IV Błędy medyczne – sąd, wojewódzka komisja ds. orzekania o zdarzeniach medycznych albo organy izb lekarskich 

Jakie sprawy?

Jeśli podejrzewasz lub jesteś przekonany, że w Twoim przypadku doszło do błędu medycznego – błędnej diagnozy lub leczenia.

Gdzie zgłosić sprawę jeśli chcesz dochodzić z tego tytułu odszkodowania i zadośćuczynienia?

• Sąd – w drodze powództwa cywilnego

W przypadku postępowania sądowego, w zależności od kwoty pieniężnej, jaką podasz w pozwie (czyli wartość przedmiotu sporu), pozew złóż do sądu rejonowego lub okręgowego, który jest właściwy ze względu na miejsce siedziby pozwanego podmiotu wykonującego działalność leczniczą (przychodni, poradni specjalistycznej, szpitala, lekarza prowadzącego prywatną praktykę itp.). Sądy rejonowe zajmują się sprawami o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu wynosi do 75 tys. złotych, a sądy okręgowe sprawami, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa tę kwotę.

Przed wystąpieniem na drogę sądową możesz też wystąpić z pisemnym przesądowym wezwaniem do ugody. Decydując się na taki krok wystąp pisemnie do dyrektora placówki z prośbą o odszkodowanie i zadośćuczynienie za szkodę i krzywdę poniesioną z powodu np. niewłaściwego leczenia. W piśmie wezwij też placówkę do polubownego rozwiązania sporu i zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej we wskazanym terminie, z zastrzeżeniem, że po jego bezskutecznym upływie wystąpisz na drogę sądową.

• Wojewódzka komisja do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych.

Wojewódzkie komisje do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych mają swoje siedziby w poszczególnych urzędach wojewódzkich.

Pamiętaj jednak, że taką drogę dochodzenia roszczeń możesz wybrać tylko w przypadku zaistnienia zdarzenia medycznego, które nastąpiło po 1 stycznia 2012 r. i jest następstwem świadczeń zdrowotnych udzielanych w szpitalu. Przez zdarzenie medyczne rozumie się zakażenie biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia albo będące następstwem niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną: diagnozy, leczenia, w tym wykonania zabiegu operacyjnego albo zastosowania produktu leczniczego lub wyrobu medycznego.

Aby komisja wojewódzka mogła wszcząć postępowanie, złóż do niej wniosek wraz z propozycją wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia, jakie chcesz uzyskać. Do wniosku dołącz też dowody uprawdopodabniające okoliczności wskazane we wniosku (np. dokumentację medyczną) oraz potwierdzenie uiszczenia opłaty za złożenie wniosku, która wynosi 200 zł.

Pamiętaj, że maksymalna kwota, o którą można wnioskować w przypadku uszkodzenia ciała bądź rozstroju zdrowia to 100 tys. zł. Najwyższa kwota o jaką mogą wnioskować spadkobiercy w przypadku śmierci pacjenta wynosi 300 tys. zł.

Gdzie zgłosić sprawę jeśli chcesz pociągnąć lekarza do odpowiedzialności zawodowej?

Sprawę skieruj do okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej przy okręgowej izbie lekarskiej.

Każdy lekarz ma obowiązek wykonywać swój zawód, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością. Za nieprzestrzeganie przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza oraz zasad etyki lekarskiej lekarze ponoszą odpowiedzialność zawodową.

Co się stanie z Twoim zgłoszeniem?

Okręgowy rzecznik wykonuje czynności sprawdzające i prowadzi postępowanie wyjaśniające w sprawach odpowiedzialności zawodowej lekarzy i sprawuje funkcję oskarżyciela przed sądami lekarskimi.

Jeśli sąd lekarski stwierdzi, że lekarz popełnił przewinienie zawodowe może orzec wobec niego karę: upomnienia, nagany, kary pieniężnej, zakazu pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia (na okres od roku do pięciu lat), ograniczenia zakresu czynności wykonywaniu zawodu lekarza (na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat), zawieszenia prawa wykonywania zawodu (na okres od roku do 5 lat), pozbawienia prawa wykonywania zawodu.