Standardy opieki okołoporodowej – o czym warto pamiętać?

Standardy postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem, to pewne normy postępowania, które określają poszczególne elementy opieki medycznej. Opieka ta ma na celu uzyskanie dobrego stanu zdrowia matki i dziecka, przy ograniczeniu do niezbędnego minimum interwencji medycznych. Standardy uwzględniają zasady bezpieczeństwa zdrowotnego, w ramach których opieka opiera się na praktykach o udowodnionej skuteczności.

Standardy okołooponowe określone zostały w rozporządzeniu Ministra Zdrowia¹.

Dzięki standardom dowiesz się m.in. jakie badania i konsultacje powinny zostać wykonane i kiedy – standardy określają bowiem zalecany zakres świadczeń profilaktycznych i działań w zakresie promocji zdrowia oraz badań diagnostycznych i konsultacji medycznych, wykonywanych u kobiet w okresie ciąży, wraz z okresami ich przeprowadzania.

Poniżej znajdziesz podstawowe elementy standardów opieki okołoporodowej, o których warto wiedzieć przygotowując się do ciąży lub już do porodu.

Możesz wybrać, kto będzie sprawował nad Tobą opiekę w czasie ciąży, porodu i po nim

Osobą sprawującą nad Tobą opiekę może być lekarz specjalista lub lekarz ze specjalizacją w dziedzinie położnictwa i ginekologii, ale również położna. Lekarz lub położna będzie sprawować opiekę nad Tobą w czasie ciąży, porodu i połogu oraz nad Twoim nowonarodzonym dzieckiem.

Jakie są zadania osoby sprawującej nad Tobą opiekę? Przede wszystkim jest to ocena stanu zdrowia Twojego i dziecka, wykrywanie i eliminowanie czynników ryzyka oraz rozwiązywanie problemów, a także wczesne wykrywanie wszelkich patologii.

Osoba sprawująca opiekę poprowadzi także poród oraz na każdym etapie zapewni Ci opiekę odpowiedniego specjalisty, jeżeli ujawnią się jakiekolwiek czynniki ryzyka lub powikłania.

Poza opieką medyczną możesz liczyć też na wsparcie w trakcie porodu i po nim – w okresie połogu.

Zadaniem lekarza czy położnej jest opieka również nad noworodkiem po urodzeniu.

Plan opieki przedporodowej i plan porodu – ustal go z lekarzem lub położną

Podczas opieki przedporodowej osoba sprawująca opiekę ustali z Tobą plan opieki przedporodowej oraz plan porodu.

Plan opieki przedporodowej obejmuje wszystkie procedury medyczne związane z opieka przedporodową wraz z określeniem czasu ich wykonania. Natomiast plan porodu obejmuje wszystkie elementy postępowania medycznego podczas porodu i miejsce porodu.
Oczywiście nie wszystko da się przewidzieć i zaplanować, dlatego wraz ze zmianą Twojej sytuacji zdrowotnej zarówno plan opieki przedporodowej i plan porodu mogą być modyfikowane.
Kopię planu opieki przedporodowej otrzymasz od położnej lub lekarza, a jego oryginał wraz z planem porodu zostaną dołączane do Twojej dokumentacji medycznej.

Postępowanie w trakcie porodu

Pamiętaj, że powinnaś być traktowana z szacunkiem, a Twoja prywatność i poczucie intymności muszą być szanowane.

Co istotne masz prawo brać udział w podejmowaniu świadomych decyzji związanych z porodem, w tym podejmowanych działań i procedur medycznych. Oznacza to, że przed wykonaniem wszelkich zabiegów i badań każdorazowo musi zostać uzyskana Twoja zgoda na ich wykonanie. Prawo pacjenta do wyrażania zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych jest niezwykle ważnym prawem przysługujących każdemu pacjentowi, warto więc o nim pamiętać.

Przed porodem lekarz lub położna, którzy sprawują nad Tobą opiekę razem z Tobą powinni przeczytać i omówić plan porodu oraz sposoby radzenia sobie z bólem – powinnaś otrzymać pełną informację zarówno o niefarmakologicznych jak i farmakologicznych metodach łagodzenia bólu porodowego dostępnych w miejscu, gdzie odbywa się poród.

Standardy postępowania medycznego w łagodzeniu bólu porodowego obowiązujące wszystkie szpitale, podobnie jak standardy opieki okołoporodowej, zostały określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia² i określają niefarmakologiczne (np. przyjmowanie przez rodzącą pozycji zmniejszających odczucia bólowe, techniki oddechowe i ćwiczenia relaksacyjne czy masaż relaksacyjny) i farmakologiczne metody łagodzenia bólu.

Co po porodzie?

• Kontakt „skóra do skóry”

Bezpośrednio po urodzeniu należy umożliwić dziecku nieprzerwany kontakt z matką „skóra do skóry”, który będzie trwał co najmniej dwie godziny po porodzie. Pamiętaj, że kontakt ten może być przerwany w sytuacji wystąpienia zagrożenia życia lub zdrowia matki lub noworodka, fakt ten musi zostać wówczas odnotowany w dokumentacji medycznej.

• Wsparcie w laktacji

Po porodzie powinnaś uzyskać wszelkie informacje o laktacji i odżywianiu swojego nowonarodzonego dziecka, w tym o korzyściach i metodach karmienia piersią. Powinnaś zostać także poinstruowana, jak prawidłowo karmić piersią. To ważne, bo karmienie piersią jest jedynym sposobem żywienia noworodków i niemowląt, który zapewnia im właściwy rozwój i optymalny stan zdrowia.

Niepowodzenia położnicze

Standardy³ zostały też określone dla postępowania w opiece nad kobietą w sytuacji niepowodzeń położniczych.

Jest to sytuacja bardzo trudna zarówno dla kobiety jak i jej bliskich, dlatego warto wspomnieć, że w takim przypadku pacjentce powinny zostać udzielone wszelkie informacje zarówno o możliwości uzyskania dalszej pomocy psychologicznej, miejscach i organizacjach udzielających wsparcia osobom w podobnej sytuacji jak i przysługujących jej prawach.

Po przekazaniu informacji o niepowodzeniu położniczym lub istotnym zagrożeniu niepowodzeniem położniczym, pacjentka powinna mieć zapewnioną możliwość uzyskania pomocy psychologicznej i wsparcia osób bliskich, zgodnie z swoim życzeniem.

Standardy wskazują też m.in., że personel medyczny powinien być przeszkolony w zakresie pracy z rodzicami doświadczającymi śmierci noworodka czy narodzin chorego dziecka. Ma to zapewnić jak najlepszą opiekę nad pacjentką w tak trudnym dla niej momencie.

Przy przekazywaniu informacji na temat niepowodzenia położniczego lub istotnego zagrożenia niepowodzeniem położniczym, osoba sprawująca opiekę jest obowiązana, jeżeli jest taka wola pacjentki, zapewnić jej czas pozwalający na możliwość oswojenia się z tą informacją przed wyjaśnianiem szczegółowo przyczyn niepowodzenia, zanim pacjentka będzie współuczestniczyła w procesie dalszego podejmowania decyzji, chyba że dalsze udzielanie świadczeń zdrowotnych będzie niezbędne. Ten czas jest niezbędny, aby pacjentka mogła podejmować świadome decyzje, nie wyrażane przede wszystkim pod wpływem emocji.

I w końcu bardzo istotna kwestia – standardy jasno wskazują, że po niepowodzeniu położniczym pacjentka nie powinna przebywać w sali razem pacjentkami ciężarnymi lub tymi, których ciąża zakończy się urodzeniem zdrowego dziecka. Szpital ma obowiązek zadbać o to, aby w czasie pobytu w oddziale, pacjentka po urodzeniu martwego dziecka nie miała stałego kontaktu z pacjentkami, które urodziły zdrowe dzieci.

¹ Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 września 2012 r. w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem

²  Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie standardów postępowania medycznego w łagodzeniu bólu porodowego.
³ Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie standardów postępowania medycznegoprzy udzielaniu świadczeń zdrowotnych w dziedzinie  położnictwa i ginekologii z zakresu okołoporodowej opieki położniczo-ginekologicznej, sprawowanej nad kobietą w okresie ciąży, porodu, połogu, w przypadkach występowania określonych powikłań oraz opieki nad kobietą w sytuacji niepowodzeń położniczych.