Szpital psychiatryczny: odwiedziny, wolne wyjścia, przepustki
Jednym z praw pacjenta jest prawo do kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z innymi osobami (art. 33 ustawy z dnia 9 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta). W odniesieniu do pacjentów oddziałów psychiatrycznych, prawo to jest także wpisane w art. 13 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, zgodnie z którym osoba z zaburzeniami psychicznymi przebywająca w szpitalu psychiatrycznym lub w domu pomocy społecznej ma prawo do porozumiewania się bez ograniczeń z rodziną i innymi osobami; korespondencja takiej osoby nie podlega kontroli. W tym kontekście warto przytoczyć także art. 5 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, na mocy którego kierownik podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych lub upoważniony przez niego lekarz może ograniczyć korzystanie z praw pacjenta w przypadku wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjentów, a w przypadku prawa do kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z innymi osobami, także ze względu na możliwości organizacyjne podmiotu.
Odwiedziny
Jak wygląda to w praktyce? Odwiedziny osób przebywających na oddziałach psychiatrycznych odbywają się codziennie, najczęściej poza godzinami zajęć rehabilitacyjnych. Zazwyczaj ujęte jest to w regulaminach oddziałów, ogłoszeniach wywieszanych na tablicach czy drzwiach wejściowych. Na oddziałach powinny być wyznaczone do tego celu miejsca, sale odwiedzin. Mogą się zdarzyć sytuacje, kiedy odwiedziny osoby bliskiej negatywnie wpływają na stan zdrowia, stanowić mogą nawet zagrożenie dla jej zdrowia czy życia (np. dostarczanie przez nie środków psychoaktywnych). W takich przypadkach może dojść do ograniczenia odwiedzin. Może to mieć miejsce także w przypadku wystąpienia na oddziale choroby zakaźnej. Należy zaznaczyć, że są to sytuacje wyjątkowe i polegają na ograniczeniu, nie zaś całkowitym pozbawieniu praw pacjenta do odwiedzin.
Wolne wyjścia
A czy pacjent może opuszczać oddział psychiatryczny? Owszem, takie wyjścia mają różny charakter i najczęściej odbywają się pod opieką personelu bądź osoby bliskiej. Mogą mieć one zarówno formę zorganizowaną, którą będzie spacer z grupą pacjentów, bądź też indywidualną, np. w przypadku wyjścia do kawiarni czy sklepu znajdującego się na terenie szpitala. W przypadku większości oddziałów – w zależności od infrastruktury – pacjenci mogą również samodzielnie poruszać się po terenie szpitala, to tzw. wolne wyjścia, treningi umiejętności społecznych. Kluczowa jest tutaj ocena stanu zdrowia przez lekarza (zwłaszcza w kontekście zagrożenia życia pacjenta bądź zdrowia lub życia innych osób) i dostosowanie do niego form aktywności.
Przepustki
Kolejną możliwością jest uzyskanie zgody na opuszczeniu terenu szpitala na dłuższy okres, np. kilka dni, bez konieczności wypisywania ze szpitala. Zgodnie z art. 14 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, osoba z zaburzeniami psychicznymi leczona w szpitalu psychiatrycznym może uzyskać zgodę ordynatora (lekarza kierującego oddziałem) na okresowe przebywanie poza szpitalem bez wypisywania z zakładu, jeżeli nie zagraża to jej życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób. Jest to tzw. przepustka. Ma ona najczęściej cel terapeutyczny, pozwala na stopniowe zaadaptowanie się w środowisku domowym i weryfikuje uzyskaną poprawę stanu zdrowia. Z takimi sytuacjami mamy miejsce, kiedy pacjent przebywa przez weekend w domu, ale i wtedy, kiedy potrzebuje załatwić ważną dla siebie sprawę w sąsiedniej miejscowości czy udać się na zaplanowaną kilka miesięcy wcześniej kontrolę u lekarza specjalisty.
Należy podkreślić, że kontakt z innymi ludźmi, podtrzymywanie więzi z rodziną, przyjaciółmi, załatwianie ważnych spraw związanych z życiem codziennym, pracą, szkołą ma istotne znaczenie w procesie rehabilitacji osób z doświadczeniem kryzysu psychicznego.
Zapraszamy do śledzenia naszego cyklu edukacyjnego! Kolejne „Blaski” już wkrótce.