Szpital psychiatryczny - uwarunkowania techniczne

W dwóch pierwszych Blaskach Psychiatrii zaprezentowaliśmy umocowanie prawne funkcjonowania szpitala psychiatrycznego oraz historię i teraźniejszość jednego z nich. Trzeci Blask Psychiatrii odkryje przed nami specyficzne uwarunkowania infrastrukturalne, jakimi charakteryzują się oddziały psychiatryczne.

Wymagania techniczne dotyczące pomieszczeń i urządzeń szpitalnych opisane są szczegółowo w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 roku w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą. Poza wymaganiami ogólnymi odnoszącymi się do wszystkich podmiotów leczniczych, istnieją wymagania szczegółowe, przypisane tylko szpitalom psychiatrycznym.

Tereny rekreacyjne

Przede wszystkim oddział psychiatryczny musi mieć dostęp do terenu przeznaczonego na cele terapeutyczne i rekreacyjne. Pobyty w szpitalach psychiatrycznych często trwają bowiem kilka tygodni czy miesięcy. Pacjenci muszą mieć możliwość np. wyjścia na spacer po terenie, na którym z jednej strony będą mieć zapewnione poczucie bezpieczeństwa, a z drugiej – uniemożliwiającym samowolne oddalenie się ze szpitala. Oddział psychiatryczny powinien dysponować również wewnętrznymi pomieszczeniami terapeutyczno-rehabilitacyjnymi, sala pobytu dziennego oraz jadalnią. Szpitale psychiatryczne zlokalizowane są często w kilkudziesięcioletnich budynkach. Z tego też względu zdarza się, że jedno pomieszczenie pełni zarówno funkcję jadalni, sali dziennego pobytu, pokoju odwiedzin czy pracowni terapeutycznej. W nowobudowanych obiektach, pomieszczenia te są odrębne.

Drzwi

Drzwi wejściowe na oddział psychiatryczny zabezpiecza się w sposób uniemożliwiający niekontrolowane opuszczenie oddziału. Mitem jest zatem potoczna opinia, że szpital psychiatryczny to miejsce bez klamek. Oddział psychiatryczny posiada normalne drzwi, z normalnymi klamkami, jednak wejście i wyjście podlega ścisłej kontroli personelu. W pokojach łóżkowych drzwi otwierają się na zewnątrz, a w przypadku otwierania do wewnątrz konstrukcja drzwi umożliwia ich otwarcie w przypadku zablokowania od wewnątrz pomieszczenia. Rozwiązanie to ma zapobiegać przede wszystkim zagrożeniu jakim może być np. zabarykadowanie się pacjentów w sali łóżkowej.

Okna

Okna w pokojach, w których przebywają pacjenci, powinny być przeszklone od wewnątrz szkłem bezpiecznym, zabezpieczone przed możliwością swobodnego otworzenia. Regulacja ta służy zapewnieniu pacjentom bezpieczeństwa. Z drugiej strony sprawia, że szczególnie w porze letniej pacjenci uskarżają się na wysokie temperatury panujące na oddziale. Okna są bowiem otwierane jedynie przez personel, gdy pacjenci przebywają poza pokojem łóżkowym, chyba że z zewnątrz zabezpieczone są kratami uniemożliwiającymi wydostanie się na zewnątrz. Od zabezpieczeń w formie krat odchodzi się jednak, aby szpitale psychiatryczne nie przypominały więzień. Pobyt w szpitalu psychiatrycznym to bowiem czas leczenia, nie odbywania kary, a osoba w nim przebywająca to pacjent, a nie skazany odsiadujący wyrok. Problemem na oddziałach psychiatrycznych jest także instalowanie w oknach tzw. urządzeń przeciwsłonecznych, czyli zasłon, żaluzji czy rolet. Zasłony czy sznurki służące do regulacji żaluzji i rolet mogą stać się realnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa pacjentów i posłużyć np. podjęciu próby samobójczej. Dlatego też ciekawym rozwiązaniem jest to wprowadzone w 5. Wojskowym Szpitalu Klinicznym z Polikliniką w Krakowie, gdzie rolety opuszczane są przy pomocy specjalnej korby przechowywanej w dyżurce pielęgniarskiej (na zdjęciu). Bezpiecznym rozwiązaniem jest także oklejanie szyb folią odbijającą promienie słoneczne. Jest ona naklejona na szybę na stałe i w mniej słoneczne dni powoduje większe zaciemnienie pomieszczenia.

Palarnia

Bardzo ważną częścią oddziału jest wyodrębnione miejsce do palenia papierosów. Jak podkreślają bowiem lekarze psychiatrzy, potrzeba palenia u pacjentów oddziałów psychiatrycznych często wynika ze specyfiki ich schorzenia. Dużo lepszym rozwiązaniem jest zatem wyodrębnienie pomieszczenia na ten cel, niż pokątne palenie w salach łóżkowych. Zdarzało się bowiem, że ogień zaprószony w pościeli prowadził do pożarów zakończonych nawet śmiercią pacjentów. W 2016 roku, m.in. dzięki działaniom Rzecznika Praw Pacjenta, znowelizowano przepisy w tym zakresie. Możliwość wyznaczenia palarni w całodobowych oddziałach psychiatrycznych została wprowadzona jako wyjątek od całkowitego zakazu palenia na terenie zakładów leczniczych i w pomieszczeniach innych obiektów, w których są udzielane świadczenia zdrowotne.