Sposób udzielania świadczeń zdrowotnych w szpitalach psychiatrycznych, w warunkach nieodpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym oraz w warunkach niezapewniających poszanowanie intymności i godności niepokoi Rzecznika Praw Pacjenta od wielu lat. Przedstawiany w ostatnim czasie problem dotyczący Instytutu Psychiatrii i Neurologii nie jest jednak odosobniony. Działania Rzecznika wykazywały nieprawidłowości również w innych placówkach na terenie kraju.
W wyniku podejmowanych czynności, w ramach kompetencji wynikających z ustawy, Rzecznik wnioskował do właściwych organów/służb, odpowiadających za przestrzeganie warunków pobytu pacjentów i ich bezpieczeństwo.
Dążąc do poprawy warunków hospitalizacji pacjentów z zaburzeniami psychicznymi, w 2011 r. Rzecznik zainicjował, a następnie monitorował ogólnopolskie akcje kontrolne służb inspekcji sanitarnej, straży pożarnej oraz nadzoru budowlanego w szpitalach psychiatrycznych oraz oddziałach psychiatrycznych, w szpitalach ogólnych na terenie całego kraju.
Rzecznik przekazał informacje o zidentyfikowanych nieprawidłowościach i wystąpił do tych organów o przeprowadzenie kontroli i przesłanie informacji o dokonanych ustaleniach.
Biorąc pod uwagę problem warunków, w jakich pacjentom udzielane są świadczenia zdrowotne w szpitalach psychiatrycznych, był również podnoszony przez Rzecznika Praw Pacjenta przy okazji wystąpień kierowanych do Ministra Zdrowia oraz Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia – m.in. w sprawie niedofinansowania psychiatrycznej opieki zdrowotnej oraz realizacji Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego:
Poniżej wystąpienia Rzecznika Praw Pacjenta dotyczące warunków bytowych pacjentów hospitalizowanych w Instytucie Psychiatrii i Neurologii: